रातको करिब ९ बजे, म काठमाडौंको माइतीघरबाट बानेश्वर फर्किंदै थिएँ। सडकभरि बाक्लो तुवाँलो छरिएको थियो। यद्यपि समय चैत महिनाको थियो, मौसम भने पुस वा माघको जस्तै चिसो र गम्भीर लागिरहेको थियो।
अचानक मलाई पहिले पढेको एउटा समाचार सम्झना आयो— काठमाडौं हाल विश्वकै सबभन्दा प्रदूषित सहरहरूमध्येमा पर्दछ। त्यो तथ्य अझ पीडादायक लाग्यो जब मैले महसुस गरेँ कि त्यो कुहिरो होइन, घना प्रदूषणको मुस्लोभित्र म गाडी चलाइरहेको थिएँ— आँखाले नदेखिने तर सास फेर्न कठिन बनाउने वातावरण।
यो दृश्यले मलाई मेरो वातावरणीय जिम्मेवारीबारे सोच्न बाध्य बनायो।
तर त्यो असहजताको बीचमा, मलाई सानो राहत— वा सायद गर्वको अनुभूति भयो। म एक इलेक्ट्रिक गाडी (इभी) मा थिएँ, पेट्रोल वा डिजेलको गाडी होइन। एउटा यस्तो सहरमा जहाँ गाडीको धुवाँ प्रमुख प्रदूषण स्रोत हो, इभी प्रयोग गर्नु भविष्यलाई सफा बनाउने एउटा सानो तर सार्थक कदम जस्तो लाग्यो। अनि मनमा अर्को जिज्ञासा आयो— इभी चलाउनु केवल वातावरणको लागिमात्र फाइदाजनक हो त? कि यसले मलाई पनि केही दिन्छ?
यो सोचले मलाई अझ गहिरो चिन्तनमा डुबायो, र मैले पत्ता लगाएँ कि यो निर्णय अझ उचित थियो।
हो, इभी वातावरणमैत्री छन्— यिनीहरूले कुनै धुवाँ निकाल्दैनन्, ध्वनि प्रदूषण कम गर्छन्, र सफा हावा चाहने सहरलाई साथ दिन्छन्। तर त्योभन्दा पर, इभीका व्यक्तिगत फाइदाहरू पनि प्रस्ट छन्।
उदाहरणका लागि, लामो समयको हिसाबमा यिनीहरू निकै खर्च-कटौती गर्न सहयोगी हुन्छन्। म पहिले महिनामा करिब २२–२५ हजार रुपैयाँ इन्धनमा खर्च गर्थें। यो हिसाबले हेर्दा त वार्षिक २.५ लाख रुपैयाँको खर्च एकाएक हरायो।
रखरखावको हिसाबमा पनि इभीहरू अग्रपंक्तिमा छन्। इन्जिन आधारित गाडीहरूभन्दा थोरै भागहरू हुने भएकाले मर्मतसम्भारको आवश्यकता समेत कम हुन्छ। न त तेल फेर्नुपर्ने झन्झट, न इन्जिन बिग्रने डर— केवल सहज र कुशल यात्रा। त्यसभन्दा पनि इभीहरूमा इन्टेन्स टर्क हुने भएकाले गाडी तुरून्त गतिमा आउँछ, ट्राफिकको भीडमा सहज अनुभव हुन्छ। नयाँ इभीहरूमा त स्मार्ट प्रविधिहरू जस्तै रिजनरेटिभ ब्रेकिङ, ऊर्जा अनुगमन, एआई आधारित सहायक ड्राइभिङ, र मोबाइल कनेक्टिभिटीजस्ता सुविधा हुन्छन्— जसले दैनिक गाडी चलाउने अनुभव झनै सहज, सुरक्षित र रमाइलो बनाउँछ।
पहिले जसलाई इभीको कमजोरी मानिन्थ्यो— चार्जिङ— अहिले त बलियो पक्ष बन्दै गएको छ।
काठमाडौं जस्ता सहरहरूमा घर र सार्वजनिक चार्जिङ स्टेसनहरू बढिरहेका छन्, जसले गाडी चार्ज गर्न सहज बनाएको छ। घरमै रातभर चार्ज गरेर बिहान पूरै ब्याट्रीसहित यात्रा सुरू गर्न सकिने भएकाले पेट्रोल पम्पमा लाइन बस्नुपर्ने झन्झट हटेको छ। अनि लागतको हिसाबमा पनि, चार्जिङ खर्च पेट्रोलको तुलनामा निकै कम पर्छ— विशेषगरी अफ–पिक समयमा।
इभीले ऊर्जा आत्मनिर्भरता पनि बढाउँछ। विदेशबाट ल्याउनुपर्ने पेट्रोलियम इन्धनको निर्भरता घटाएर राष्ट्रिय ऊर्जा सुरक्षामा टेवा दिन्छ, विशेषगरी जलविद्युतमा अपार सम्भावना भएको देश नेपालमा।
सोच्नुहोस् त— स्वदेशमै उत्पादन भएको स्वच्छ ऊर्जाबाट चल्ने गाडी चलाउनु— यो केवल सुविधा होइन, गर्वको विषय हो।
अवश्य पनि धेरैले सोच्छन् कि इभीहरू सुरूमा महङ्गो पर्छन्। म पनि त्यही सोचमा थिएँ। तर जब मैले तथ्यांक हेरेँ, बुझेँ — नेपालको सन्दर्भमा इभीमा कर र भन्सार शुल्क गाडीको वास्तविक मूल्यको ५०% जति मात्र हुन्छ, जबकि अन्य इन्धन गाडीमा यो २५०% सम्म जान सक्छ। यस्तो तुलना गर्दा इभीको प्रारम्भिक मूल्य पनि तुलनात्मक रूपमा सस्तो नै पर्छ। खरिद मूल्य, इन्धन खर्च र मर्मतसम्भार सबै समेटेर हेर्दा, केही वर्षभित्र नै इभीको कुल खर्च परम्परागत गाडीभन्दा कम देखिन्छ।
भविष्यलाई हेर्दा त झन् इभीको सम्भावना धेरै छ। प्रविधिको तीव्र विकाससँगै इभीहरू झन् उन्नत, दिगो र किफायती हुँदै गएका छन्।
ब्याट्रीको क्षमतामा सुधार, द्रुत चार्जिङ प्रविधि, र स्वचालित ड्राइभिङको संयोजनले इभीलाई केवल गाडी होइन, भविष्यको स्मार्ट मोबिलिटी समाधान बनाइरहेको छ।
विद्यालय, कार्यालय, सार्वजनिक यातायातदेखि लिएर आपतकालीन सेवासम्म इभीको प्रयोगले हरित भविष्यको ढोका खोल्नेछ। यसले जलवायु परिवर्तनसँगको लडाइँमा मात्र होइन, सामाजिक र आर्थिक रूपान्तरणमा समेत ठूलो भूमिका खेल्नेछ।
त्यो रात, जब म कुहिरोले ढाकिएको काठमाडौंको सडकमा गाडी चलाउँदै थिएँ, म आफ्नो निर्णयप्रति अझ ढुक्क भएँ। मेरो इभी अब केवल दिगोपनको प्रतीक मात्र रहेन — यो आर्थिक रूपमा पनि बुद्धिमानी निर्णय थियो। सफा सहरको यात्रामा एउटा सानो कदम थियो। अनि सायद, अझ धेरै मानिसहरूले इभी रोजे भने, चैत महिनामा कुहिरो भनेर देखिने त्यो धुवाँमा कमी पक्कै आउला।
अन्ततः, इभी रोज्नु केवल पृथ्वीको भलाइका लागि मात्र होइन — यो हाम्रो आफ्नै भलाइको लागि पनि हो। सफा हावा, कम खर्च, ऊर्जा आत्मनिर्भरता, उत्कृष्ट प्रदर्शन, प्रविधिसँगको सहयात्रा र आशावादी भविष्य — यी लाभहरू व्यक्तिगत, तुरुन्तै देखिने र दीर्घकालीन छन्। इभी कुनै ट्रेन्ड मात्र होइन — यो अबको यात्रा हो। यसले दिगो परिवहन प्रणालीतर्फको रूपान्तरणलाई गति दिन्छ, जसले सहरहरूलाई अझ बसोबासयोग्य बनाउँछ। साथै, सरकारका प्रोत्साहन योजनाहरू, कर छुट र हरित प्रविधिको बढ्दो पहुँचले इभी रोज्न अझ सहज बनाएको छ। अबको पुस्ताले चाहेको प्रविधिमैत्री र स्वच्छ भविष्यको ढोका यहीँबाट खोलिन्छ। इभी रोज्नु भनेको भोलिको लागि सही निर्णय गर्नु हो।
