नेकपा (एमाले) को दोस्रो विधान महाधिवेशनमा स्थायी कमिटी सदस्य कर्णबहादुर थापाले फरक मत प्रस्तुत गर्ने भएका छन्।
शुक्रबार गोदावरीमा सुरू भएको एमालेको दोस्रो विधान महाधिवेशनमा थापाले आजै आफ्नो फरक मत पेस गर्ने भएका हुन्।
पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी निकट थापाले महाधिवेशनमा प्रस्तुत गर्नका लागि ३२ पृष्ठ लामो फरक मत तयार पारेका छन्।
बिहीबार सम्पन्न एमाले सचिवालय बैठकले थापाको फरक मत महाधिवेशनमा लैजाने निर्णय गरेको थियो।
विधान महाधिवेशनमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले राजनीतिक प्रतिवेदन, उपाध्यक्ष विष्णु पौडेलले विधान संशोधन प्रस्ताव प्रतिवेदन, महासचिव शंकर पोखरेलले सांगठनिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्ने तय छ।
त्यस्तै, लेखा आयोगका डा.पुष्प कँडेल, अनुशासन आयोगका केशव बडाल, निर्वाचनका डा.विजय सुब्बा र केन्द्रीय सल्लाहकार परिषदका अमृतकुमार बोहोराले पनि आ–आफ्नो प्रतिवेदन पेस गर्दैछन्।
यी सात प्रतिवेदनबाहेक स्थायी कमिटी सदस्य थापाको फरक मत पनि प्रस्तुत हुँदा कूल आठ प्रतिवेदन पेस हुनेछन्।
१० वटा समूहमा यी प्रतिवेदनहरूमाथि शनिबारदेखि छलफल हुने एमालेले जानकारी दिएको छ।
सात वटा प्रदेशको एक–एक वटा गरी सात वटा, उपत्यका, सम्पर्क, समन्वय तथा जनसम्पर्क र आयोजक गरी थप ३ सहित १० वटा समूह बनेको छ। भोलिदेखि समूहगत छलफल हुने एमालेको भनाइ छ।
के छ कर्ण थापाको फरक मत?
विधान महाधिवेशनमा फरक मत प्रस्तुत गर्न लागेका स्थायी कमिटी सदस्य थापाले पार्टी व्यक्तिगत स्वार्थको जालोमा अल्झने खतरा रहेको औंल्याएका छन्।
‘हामीले स्थापित गरेका सिद्धान्त, नीति, विधि र विधानको पालना नगर्ने मूल समस्याले हाम्रो आन्दोलन दिशाविहीन, लक्ष्यविहीन, मूल्य–मान्यताविहीन भएर व्यक्ति स्वार्थको जालोमा अल्झिने खतरातर्फ उन्मुख हुँदैछ,’ आफ्नो फरक मतमा थापाले भनेका छन्, ‘यो समस्या सिद्धान्तमा होइन, व्यवहारमा देखिएको छ। नीति र विधिमा होइन, कार्यशैलीमा देखिएको छ।’
पार्टीमा मूल्य–मान्यता, लक्ष्य, उद्देश्य भत्कँदै–हराउँदै जाने र लोभ, डर, त्रास र आसको भरमा विवेकविहीन नेता, कार्यकर्ता बन्ने दिशातिर पार्टी अघि बढिरहेको उल्लेख पनि थापाले गरेका छन्।
‘ठिक र बेठिक छुट्याउन नसक्ने, असल र खराब भन्न नसक्ने, पार्टी हित र अहित देख्न नसक्ने, विगत, वर्तमान र भविष्यको समीक्षा र आकलन गर्न तयार नहुने डरलाग्दो परिस्थितिमा पार्टी चलिरहेको छ,’ उनले भनेका छन्, ‘यस परिस्थितिबाट पार्टीलाई सही दिशामा लैजान गम्भीर बहस गर्नु अहिलेको हाम्रो प्रमुख कार्यभार हो।’
थापाले जनताको बहुदलीय जनवादबारे पनि पर्याप्त बहस हुन नसकेको औंल्याएका छन्।
‘जनताको बहुदलीय जनवाद क्रान्तिपश्चात् स्थापना गरिने शासन प्रणाली विशेषको नाममात्रै नभएर यो हाम्रा समग्र कामहरूलाई मार्गदर्शन गर्ने सोच समेत भएको हुनाले नीति, संगठन, नेतृत्व निर्माण, व्यक्तिको आचरण लगायतका पार्टी जीवनका समग्र पक्षहरू यसबाट निर्देशित हुनु आवश्यक छ,’ उनले भनेका छन्, ‘हामीले जनताको बहुदलीय जनवादको मार्गदर्शन अनुरूप पार्टी निर्माणसम्बन्धी प्रारम्भिक कामहरू सम्पन्न गरेका छौं। जति गरेका छौं, त्यो सकारात्मक भए पनि आजको आवश्यकता अनुरूप पर्याप्त भने छैन।’
थापाले पार्टीले नयाँ अवधारणा अघि सार्नुपर्ने खाँचो पनि उनले औंल्याएका छन्।
‘अब हामीले पार्टी निर्माण र सञ्चालनका सन्दर्भमा जनताको बहुदलीय जनवादको मार्गदर्शन अनुरूप चालु प्रतिस्पर्धामा श्रेष्ठ सावित हुने गरी पार्टी सञ्चालन गर्नको लागि कतिपय नयाँ अवधारणाहरू विकसित गर्नु आवश्यक भएको छ,’ थापाले भनेका छन्।
पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको सदस्यता नवीकरण नगर्ने पार्टी निर्णयका विरूद्ध खुलेर उभिएका थापाले महाधिवेशनलाई प्रभावित पार्ने र नेतृत्वको अपारदर्शी योजना बनाउने काम भइरहेको आरोप पनि फरक मतमा उल्लेख गरेका छन्।
‘एकातिर विचारको छलफलको नाममा पार्टीमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा पैदा हुने र त्यसले पार्टीमा विभाजन समेत उत्पन्न हुने तीतो अनुभव हामीसँग रहेको छ भने अर्कोतिर पार्टी विभाजनको अनुमानित आशंका वा नियोजित प्रचारमा विचारको छलफललाई असहज ढंगले लिने र अनावश्यक नियन्त्रण गर्ने जस्ता परिघटनाहरू पनि देखापरेका छन्,’ उनले भनेका छन्, ‘पार्टी महाधिवेशनलाई नै नीति निर्माणको वास्तविक थलो बनाउने कुरामा समस्या पैदा हुने गरेको छ।’
उनका अनुसार ‘यसरी नै नेतृत्व निर्माणको वास्तविक थलो महाधिवेशन–अधिवेशनलाई बनाउने कुरामा पनि समस्याहरू देखापरेका छन्।’
उनी अगाडि थप्छन्, ‘एकातिर महाधिवेशन–अधिवेशनपूर्व नै नेतृत्वको सम्बन्धमा अपारदर्शी योजनाहरू बनाउने, प्रतिनिधिहरूलाई स्वच्छ किसिमले छनोटको अधिकार उपयोग गर्न नदिएर अमुक व्यक्तिहरूलाई अमुक पदमा ल्याउन विधानको प्रबन्धसँग अमिल्दा व्यवहार गर्ने, पदीय हैसियतको उपयोग गर्दै महाधिवेशन/अधिवेशनलाई प्रभावित गर्ने र अर्कातिर कमिटीमा प्राविधिक बहुमतको आधारमा नेतृत्व परिवर्तनको निम्ति निरन्तर चलखेल गरिरहने जस्ता समस्याहरू देखापरेका छन्।’
उनले महाधिवेशन र अधिवेशनहरू नीति र नेतृत्वका लागि निर्णय गर्ने वास्तविक थलो बन्नुपर्ने र तिनलाई कुनै पनि बहानामा नियन्त्रण गर्ने र पार्टी सदस्यहरूको सार्वभौमसत्ता कुण्ठित गर्ने काम हुन नहुने पनि उल्लेख गरेका छन्।
कम्युनिस्ट आन्दोलनमा नेतृत्व हस्तान्तरणको विषय उल्लेख गर्दै थापाले पार्टीमा स्वेच्छिक अवकाशको व्यवस्था नहुनु, उमेर या कार्यकालको हद निर्धारण गरेर पनि कार्यान्वयन नहुनु र नेतृत्व हस्तान्तरणको आवश्यक प्रबन्ध नहुनु आदि कारणले गर्दा नेतृत्वमा रहेको व्यक्ति लामो समयसम्म (कतिपय सन्दर्भमा आजीवन पनि) नेतृत्वमा टिकिरहन चाहने, पदबाट हट्दा अयोग्य भएको ठहरिने मनोवैज्ञानिक भयबाट त्रसित हुने र पदमा टिकिरहन अनेकौँ वाञ्छित/अवाञ्छित प्रयत्नहरू गर्ने तथा पद प्राप्त गर्न चाहनेले पनि वैधरअवैध उपायहरू अवलम्वन गर्ने स्थिति देखापरेको पसिन बताएका छन्।
‘यसले नेतृत्वको सहज हस्तान्तरणमा मात्र बाधा पुर्याएको छैन, नेतृत्व परिवर्तनको लागि अस्वस्थ होडबाजी, गुटबन्दी र षड्यन्त्रमूलक कृयाकलापलाई पनि जन्माउने गरेको छ,’ थापाले लेखेका छन्, ‘यसले आजको तीव्र प्रतिस्पर्धाको समयमा युवा पुस्ताबाट नेतृत्वको विकासमा अवरोध सिर्जना गरिरहेको छ। परिस्थितिले यस समस्याको समाधानको लागि ठोस र मूर्त प्रबन्धको माग गरिरहेको छ।’
पार्टीमा स्वाभिमानी कार्यकर्ता पाखा लाग्ने अवस्था आएको भन्दै उनले पार्टीको मूल्यांकनको वैज्ञानिक र वस्तुनिष्ठ विधि स्थापित गर्नु आवश्यक देखिएको बताएका छन्।
‘यसको अभावमा नेतृत्वको वरिपरि रहने, नेतृत्वलाई रिझाउन सक्ने र औसरवादी चरित्रका व्यक्तिहरूले विभिन्न लाभ उठाइरहने तर निष्ठा र समर्पणका साथ कार्यक्षेत्रमा खटिरहने तथा जनसमुदायमा स्थापित र लोकप्रिय इमान्दार, स्वच्छ र स्वाभीमानी चरित्रका व्यक्तिहरू उपेक्षित हुने या किनारा लाग्ने अवस्था सृजना भएको छ,’ थापाले भनेका छन्, ‘समस्या समाधानका उपायहरूको खोजी गरिरहँदा यसतर्फ पनि ध्यान जानु आवश्यक छ।’
भयरहित वातावरणमा विचार राख्ने अवस्था एमालेमा नभएको थापाको ठहर छ।
‘पार्टीको नवौं महाधिवेशनसम्म आइपुग्दा हाम्रो आन्दोलनको इतिहासमा कहिल्यै पनि अभ्यास नगरिएको औपचारिक मतपत्रमै समूह खडा गरी निर्वाचित हुने अभ्यास पनि भयो,’ उनले लेखेका छन्, ‘नेतृत्व निर्माणका सम्बन्धमा खुला प्रतिस्पर्धाको अभ्यास त नमूना ढंगले भयो तर यस बीचमा शिरदेखि तिरसम्मै गुटगत गतिविधि तीव्र भए।’
गुटको आवरणमा वाञ्छित, अवाञ्छित, वैध, अवैध क्रियाकलाप खुलेआम हुनथालेको बताउँदै थापा थप्छन्, ‘प्रतिस्पर्धा स्वस्थ होइन, अस्वस्थ हुन थाले। पार्टी सदस्य बनाउन अरुले शुल्क तिरी दिने गलत अभ्यासको सुरूआत पनि यसै अवधिमा भयो कुनै कुनै गुटमा सक्रिय नहुने सक्षम र असल कार्यकर्ताहरूमाथि अन्याय हुने स्थिति भोग्नु पर्यो। यस अवधिमा विकास भएका नकारात्मक क्रियाकलाप र प्रवृत्तिलाई हटाएर स्वस्थ बहस र प्रतिस्पर्धाको असल अभ्यासलाई पार्टी जीवनको अभिन्न अंग बनाउनु पर्नेमा नवौँ महाधिवेशनपछि जबजले निर्देशित गरेका असल अभ्यासहरू पनि समाप्त भएर गए।’
उनले लेखेका छन्, ‘छलफल, बहस, आलोचना, आत्मालोचनाको अभ्यासले प्राथकिमता पाउन छोड्यो। भिन्न मत सके प्रकट हुन नदिने, भइहाले भने असहिष्णुताको व्यवहार गर्नेमात्रै होइन, कतिपय अबस्थामा प्रतिशोध साँध्नेसम्मका व्यवहार पार्टी जीवनमा देखिए।’
उनले सीमित नेताहरू बसेर निर्णय गर्ने र त्यही निर्णयलाई औपचारिकता दिनका लागि कमिटीका बैठकबाट पारित गराउने गैरलोकतान्त्रिक अभ्यासले निर्णयको प्रभावकारी कार्यान्वयन र जिम्मेवारी बहन नहुने समस्या पार्टीमा देखिएको समेत बताएका छन्।
-1746009348.jpg)
