जेन–जी युवाहरूको आन्दोलनको बलमा सत्ता उल्टिएपछि पुराना राजनीतिक दलहरू अबका दिनमा कसरी अघि बढ्ने भन्ने दबाबमा छन्।
खासगरी यो आन्दोलनले पुराना दलहरूको नेतृत्वमा वर्षौंदेखि देखिँदै आएका पुराना अनुहारको राजनीतिक हैसियतमै प्रश्न उठाएको छ। यसले पुराना दलका नेताहरूसामु केही प्रश्न तेर्सिएका छन् — फागुन २१ गते हुने भनी घोषणा गरिएको निर्वाचनमा कसरी जाने? कसको नेतृत्वमा जाने?
जेन–जी आन्दोलनले गरेको खबरदारीपछि पार्टीको आन्तरिक सुधार र रूपान्तरणतर्फ कसरी अघि बढ्ने?
यस्तै दबाब देशको पुरानो पार्टी नेपाली कांग्रेसलाई पनि छ। कांग्रेसको हातबाट प्रतिनिधिसभामा ठूलो दलको हैसियत र राज्यसत्ता दुवै एकैचोटि गुमेको छ।
यसै सन्दर्भमा हामीले कांग्रेस अब कसरी अघि बढ्छ, चुनावमा जानुअघि नेतृत्व परिवर्तन गर्छ कि गर्दैन र आन्तरिक रूपान्तरणतर्फ अघि बढ्छ कि बढ्दैन भनेर केही नेतासँग कुराकानी गरेका छौं।
महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माले पार्टी रूपान्तरणको पक्षमा मत जाहेर गरेका छन्।
महामन्त्री थापाले भिडिओ सन्देश जारी गरेर पार्टी रूपान्तरण गर्ने प्रतिबद्धता जनाए। उनले भदौ २३ गते अकल्पनीय घटना भएको र कांग्रेस पनि त्यस बेला सरकारमा रहेकाले अनुहारमा दाग लागेको उल्लेख गरेका छन्।
'हाम्रो अनुहारमा दाग लागेको छ। अनुहारमा लागेको दाग ऐनामा पुछेर हुँदैन। हामीले हाम्रो दाग पुछ्नुपर्छ। यस विषयमा कांग्रेसले माफी माग्नुपर्छ,' थापाले भने, 'हामी सच्चिनेछौं र झन् बलियो भएर उठ्नेछौं।'
महामन्त्री थापाले जुनसुकै क्षेत्र दलीयकरण भएकाले त्यसबाट समाजलाई बाहिर ल्याउने प्रतिबद्धता जनाएका छन् र त्यसका लागि साथ खोजेका छन्।
उनले अनावश्यक देखिएका भ्रातृ तथा शुभेच्छुक संस्था खारेज गर्ने, तहगत विधानका संरचना परिमार्जन गर्ने, गुट–उपगुटहरू हटाउने र कार्यकर्ताबाट सिधै सभापति चुनिने व्यवस्था वकालत गर्न थालेका छन्।
महामन्त्री शर्माले पनि पार्टी रूपान्तरणका लागि नेताहरूको अवकाशलाई जोड दिएका छन्।
शनिबार फेसबुकमा भिडिओ सन्देश राख्दै शर्माले एक कार्यकाल राष्ट्रपति, दुई कार्यकाल प्रधानमन्त्री, तीनपटक मन्त्री र चारपटक मात्रै सांसद हुन पाउने व्यवस्था गर्नुपर्ने कुरा दोहोर्याएका छन्।
'चुनाव हुने र फेरि शेरबहादुर देउवा, केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' नै घुमिफिरि प्रधानमन्त्री बन्ने अवस्थाबाट मुक्त हुन मैले महासमितिमा पनि एक, दुई, तीन, चार फर्मुला पेस गरेँ। तर निर्णय गरेर पार्टीको सम्पत्ति बनाउन सकिनँ,' शर्माले भने, 'गत असारमै देउवा-ओली-दाहाललाई सक्रिय राजनीति छाड्नुस् भनेको मान्नुभएन।'
एकै नेताहरूमा प्रधानमन्त्री पद घुमिराख्दा जनतामा निराशा देखिएको सन्दर्भमा उनले यो कुरा उप्काएका हुन्।
कांग्रेसका अन्य नेताहरूले पनि जेन–जी आन्दोलनपछि बदलिएको राजनीतिक परिस्थितिमा पार्टीभित्र कुनै न कुनै तवरबाट हस्तक्षेप गरेर रूपान्तरणका लागि दबाब दिने र सुधारमा लाग्ने प्रतिबद्धता जनाइरहेका छन्।
कांग्रेसभित्र सभापति शेरबहादुर देउवालाई राजीनामा दिन पनि बिस्तारै दबाब बढ्दो छ। उनी भदौ २४ गते आफ्नै घरभित्र कुटपिट भएपछि काठमाडौंकै एक अस्पतालमा उपचाररत छन्। उनले उपसभापति पूर्णबहादुर खड्कालाई कार्यवाहक सभापति दिने चर्चा पनि हुन थालेको छ। उपसभापति खड्काकै संयोजनमा शुक्रबार कार्य–सम्पादन समिति बैठक बसेको थियो।
नेता शेखर कोइरालाले पार्टी नवनिर्माणमा जुट्नुपर्ने बताएका छन्। हिजो पार्टी कहाँ चुक्यो भन्नेमा भन्दा अब कसरी सुधार गर्दै अघि जाने भन्नेमा बहसकेन्द्रित गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ।
'हामीले आँसु बगाएर र पश्चाताप गरेर समय खेर फाल्नु हुँदैन,' कोइरालाले भने, 'निश्चय नै विगतमा हामीले जनताका अपेक्षाअनुसार खरो उत्रन सकेनौं होला, यसका लागि प्रायश्चित गर्नुपर्छ।'
'जय नेपाल' को नाराले नेपाल ब्युँझने उल्लेख गर्दै उनले 'न दाजुको न भाइको, कांग्रेस कांग्रेसजनको' भन्ने भनाइअनुसार अघि बढ्नुपर्ने बताए। उनको यो भनाइ गुट–उपगुट हुनु हुँदैन भन्नेमा लक्षित छ।
प्रचार विभाग प्रमुख मीनबहादुर विश्वकर्माले भने अहिले मुलुकमा कसरी शान्ति सुव्यवस्था कायम राख्ने भन्ने विषय मुख्य रहेको बताए।
'हाम्रो पार्टी कार्यालय र नेताहरूको घरमा आगजनी भएको अवस्था छ। हामी त्रासदीपूर्ण अवस्थाबाट बाहिर निस्कँदैछौं। यस्तो बेला पार्टी कसरी चलाउनेभन्दा पनि शान्ति सुव्यवस्था कसरी कायम गर्ने भन्ने मुख्य हो,' उनले भने।
पार्टीभित्र हुने थप बैठक र संवादबाट अब कसरी अघि बढ्ने भन्ने टुंगोमा पुगिने उनले बताए।
नेता रञ्जित कर्णले पार्टी सभापति र सबै पदाधिकारीले पदबाट राजीनामा दिएर रूपान्तरणको सुरूआत गर्नुपर्ने धारणा राखे।
'पार्टी नेतृत्वलाई मात्र दोष लगाएर अरू पदाधिकारी उम्कन मिल्दैन। देश रूपान्तरणको पक्षमा गएका बेला कांग्रेसलाई पनि रूपान्तरणको जरूरी छ। त्यसका लागि सभापतिदेखि पदाधिकारीले अहिले नै राजीनामा दिनु जरूरी देख्छु,' कर्णले भने।
उनले पार्टीलाई माया गर्ने र दु:ख–संघर्ष गरेका इमानदार र सच्चा कार्यकर्ताहरू क्रियाशील सदस्य नै नरहेको स्थिति औंल्याए।
'इमानदार मानिस पार्टीको जिम्मेवारीबाट बाहिर छन्। किनारामा पारिएका छन्। यस्तो तरिकाबाट पार्टी अघि बढ्न सक्दैन। हामीले बिपीको अनुहार र विचारलाई सत्ता प्रयोगका लागि मात्र दुरूपयोग गर्यौं। त्यसको परिणाम अहिले देखिएको हो,' उनले भने, 'नेतृत्वकर्ताले माफी मागेर कुनै गुन्जायस छैन।'
पार्टीले जेन–जीसँगै नयाँ पुस्ता र इमानदारहरूलाई जिम्मेवारी दिनुपर्ने उनले बताए।
पार्टीको मधेस प्रदेशका सभापति कृष्ण यादवले तत्काल १५औं महाधिवेशन गरेर नेतृत्व चुन्ने अवस्था नदेखिएको बताए।
'अहिले तत्काल महाधिवेशन गरेर नेतृत्व चुन्ने अवस्था म देख्दिनँ। यो मंसिरमा ४ वर्ष कार्यकाल सकिने हो, एक वर्ष थप हुन्छ होला। महाधिवेशन ०८३ मंसिरतिर पुग्छ कि,' उनले भने।
त्यो बेलासम्म सभापति देउवा निरन्तर रहने उनको बुझाइ छ।
'एकजुट भएर सिंगो पार्टी चुनावमा होमिने हो भने सजिलैसँग जित्न सकिन्छ भन्ने लाग्छ,' उनले भने, 'त्यसपछि नेतृत्व छान्न महाधिवेशनतिर लाग्ने हो।'
पार्टीकी केन्द्रीय सदस्य प्रतिमा गौतमले भने यही अवस्थामा पार्टीलाई अघि बढाउन नहुनेमा जोड दिइन्। उनले गगन थापाको नेतृत्वमा पार्टी अघि बढाउन उत्तम हुने बताएकी छन्।
'अब छिट्टै केन्द्रीय समिति बैठक पनि बस्छ होला, तयारी हुँदैछ। त्यो बैठकले कसरी अघि बढ्ने भनेर आधिकारिक धारणा दिन्छ,' उनले भनिन्, 'पार्टी शुद्धीकरण गर्नैपर्छ। अहिले भएका घटना कसरी विकसित भए त्यो पनि बुझेर पार्टी सुधार्नतिर लाग्छौं। हामी शून्यबाटै उठ्ने हो। नागरिकका हितमा काम गर्ने हो।'
उनले पुराना नेताहरूले जनमुखी काम गर्न नसकेकोमा नागरिक तहबाट आलोचना हुने गरेको उल्लेख गर्दै युवा नेता अघि बढ्नुपर्ने बताइन्।
'पुराना नेताहरूले काम गर्न सक्नुभएन भन्नेछ। नयाँ पुस्तालाई पार्टीभित्र जिम्मेवारीसहित अघि बढाउनैपर्छ,' उनले भनिन्, 'गगन थापाको नेतृत्वमा अघि बढे हुन्छ। पार्टीको तलैदेखि, जरैदेखि सुधार गरेर लैजानुपर्छ।'
केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेलले पार्टी रूपान्तरण नभए जनतासँग 'फेस' गर्नै नसकिनेतर्फ ध्यान दिन पनि नेताहरूलाई आग्रह गरेका छन्।
'पार्टी रूपान्तरण हुनुपर्छ भनेर हामीले विगतदेखि नै आवाज उठाउँदै आएको हो, जसरी पनि रूपान्तरणका लागि तयार त हुनैपर्छ,' उनले भने, 'निर्वाचनअघि नै पार्टी सुधारतर्फ अघि बढिसकेको हुनुपर्छ।'
पूर्वउपसभापति गोपालमान श्रेष्ठले पार्टी सभापति परिवर्तन हुने अहिले अवस्था नदेखेको बताए।
'सभापति अहिले तुरून्त कसरी फेर्ने त? उहाँ (शेरबहादुर देउवा) ले राजीनामा गरे मात्रै हो, नत्र भने त अहिले सभापति फेरिने अवस्था छैन। हामीले त २०८३ सालको महाधिवेशनमा फेर्ने हो,' उनले भने।
तत्काल विशेष महाधिवेशन गर्ने अवस्था पनि नरहेको उनको भनाइ छ।
'यस्तो जर्जर अवस्थामा के-कसरी महाधिवेशन गर्न सकिन्छ र?' उनले भने, 'शीर्ष नेताहरूले छाड्ने भन्ने मानिसहरूको अपेक्षा त छ तर कहाँ छाड्छन् त? उनीहरू पनि जितेरै आएका हुन्।'
केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महरले केन्द्रीय समिति लगायत बैठक गरेर पार्टी रूपान्तरणतर्फ अघि बढ्ने बताए।
'नेताहरूको फोन अफ थियो, बिस्तारै सहज हुँदैछ। अब केन्द्रीय समिति बैठक बसेर भावी रणनीति तय हुन्छ,' उनले भने, 'रूपान्तरण कसरी भन्नेमा केही समय लाग्छ।'
कांग्रेस महाधिवेशन २०७८ मंसिरमा भएकाले यो मंसिरमा ४ वर्ष पूरा हुन्छ। विधानअनुसार विशेष परिस्थितिमा केन्द्रीय समितिको बहुमतबाट सभापतिले एक वर्ष कार्यकाल थप गर्न सक्छन्। यो समय थप गर्ने तयारीमा यसअघि सभापति देउवा पनि थिए।
अवसरबाट वञ्चित भएका युवा पुस्तालाई पार्टीमा खोजी भइरहेको महरले बताए।
'भिजन भए पनि अवसरबाट वञ्चित भएको र अहिलेसम्म प्रयोग भइनसकेको पुस्तालाई अब पार्टीमा अघि बढाउनुपर्छ। यसलाई पार्टीभित्र र बाहिरबाट स्वागत गर्ने अहिलेको अवस्था छ,' उनले भने, 'संवैधानिक, राजनीतिक र पुनर्निर्माण पनि गर्नुपर्ने बेला भएकाले व्यक्ति तोकेरभन्दा पनि सबै मिलेर पार्टी रूपान्तरण र देश बनाउन योगदान दिनुपर्नेछ।'
यसबीच नवनियुक्त अन्तरिम सरकारका प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले शपथ ग्रहणलगत्तै प्रतिनिधिसभा विघटन गरेपछि अधिकांश दलले उक्त निर्णयको विरोध गरेका छन्। त्यसलाई 'संविधानविरूद्ध' भनेका छन्। कांग्रेसले पनि 'संविधानको परिकल्पना र सर्वोच्च अदालतको व्याख्याविपरीत' प्रधानमन्त्री कार्कीले प्रतिनिधिसभा विघटन गरेको टिप्पणी गरेको छ।
केन्द्रीय कार्य–सम्पादन समिति (तत्काल केन्द्रीय समिति बस्न नसकेका बेला) को बैठकबाट कांग्रेसले संसद विघटनको विपक्षमा उभिने निर्णय गरेको हो।
'संसद विघटनको यो उपक्रम हाम्रो संविधानको परिकल्पना र सर्वोच्च अदालतको व्याख्याविपरीत छ, संविधानसम्मत बिल्कुल छैन,' कांग्रेसले भनेको छ, 'यो कदमले एकातर्फ लोकतान्त्रिक उपलब्धि धरापमा पारेको छ भने अर्कातर्फ जेन–जी आन्दोलनको भावना र मर्मले मृत्युवरण गर्ने त होइन भन्ने आशंका उत्पन्न भएको छ।'
यो निर्णयसँगै कांग्रेसले फागुन २१ मा तोकिएको चुनावमा भाग लिन्छ कि लिँदैन भन्ने प्रश्न उठेको छ। यस विषयमा कांग्रेसका नेताहरूले आगामी बैठकबाट निर्णय लिने जानकारी दिएका छन्।
***
-1746009348.jpg)
