नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय समिति बैठकमा जानाजानी आलटाल भइरहेको छ। झन्डै एक महिनादेखि केन्द्रीय समिति बैठक जारी छ तर कुनै निर्णय लिन सकेको छैन।
विगतमा यति लामो समय केन्द्रीय समिति बैठक बस्थेन। बढीमा एक साताभित्रै सकिन्थ्यो। तर यसपालि हाकाहाकी केन्द्रीय समिति बैठक तन्काइएको छ।
भदौ २३ र २४ गतेको जेनजी पुस्ताको आन्दोलनको भावनाअनुसार महाधिवेशन गरी नीति तथा नेतृत्व चयन गर्न दबाबबीच केन्द्रीय समिति बैठकलाई जानाजान निरन्तरता दिइएको र अनिर्णयको बन्दी बनाइएको आरोप छ।
उपचारका लागि सिंगापुर गएका पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा कात्तिक २८ वा २९ गते स्वदेश फर्कने र त्यसपछि मात्र बैठकले निरन्तरता पाउने सम्भावना रहेको नेताहरू बताउँछन्।
सभापति देउवाले असोज २८ गते सानेपास्थित केन्द्रीय कार्यालय उपस्थित भएर उपसभापति पूर्णबहादुर खड्कालाई कार्यवाहक सभापतिको जिम्मेवारी दिएका थिए। समयमै महाधिवेशन हुने र नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने त्यसबेला देउवाले बताएका थिए।
देउवाले भनेअनुसार समयमै महाधिवेशन हुने भनेको मंसिरभित्रै हो। २०७८ मंसिर २४ देखि २८ गतेसम्म भएको १४ औं महाधिवेशनबाट देउवा सभापति बनेका थिए। विधानअनुसार उनको नियमित कार्यकाल ४ वर्ष हो र यही मंसिरमा सकिँदैछ।
सभापति देउवाले समयमै महाधिवेशन हुने र नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने भने पनि त्यसअनुसार केन्द्रीय समिति बैठक अघि बढ्न सकेको छैन।
महामन्त्री गगन थापाले महाधिवेशनसहित १० वटा एजेन्डा केन्द्रीय समितिमा पेस गरेका छन् तर चुनावअघि महाधिवेशन गर्ने कि चुनावपछि, नियमित गर्ने कि विशेष भन्नेमा केन्द्रीय सदस्यहरू विभाजित छन्।
महामन्त्री थापाले कात्तिक १८ को केन्द्रीय समितिमा पुस १६ देखि १९ गतेसम्म १५ औं महाधिवेशन गर्न प्रस्ताव गरे पनि लगत्तै बोलेका सहमहामन्त्री महेन्द्र यादवले वैशाख अन्तिम साता महाधिवेशन उपयुक्त हुने धारणा राखे। महामन्त्री र सहमहामन्त्रीबाट फरक फरक कुरा आएपछि समर्थन र विरोधमा केन्द्रीय सदस्यहरू बोलेका छन्, अहिलेसम्म बैठक अनिर्णीत छ।
पार्टीमा सभापतिसँग परामर्शमा महामन्त्रीले प्रस्ताव ल्याउने चलन छ। यसपालि केन्द्रीय समितिमा सहमहामन्त्रीले पनि प्रस्ताव ल्याए। केन्द्रीय समितिलाई हाकाहाकी तन्काउन र अनिर्णयको बन्दी बनाउन पनि यसो गरिएको हुन सक्ने नेताहरू आशंका गर्छन्।
सहमति जुटाउने नाममा पदाधिकारी, पूर्वपदाधिकारी तथा 'वान टू वान' कुराकानी गर्दै बीच बीचमा केन्द्रीय समिति रोक्दै आइएको थियो। आजदेखि फेरि केन्द्रीय समिति बैठक चलिरहेको छ।
एजेन्डाहरू ज्युँका त्युँ छन्, मतभेद उस्तै छ। केन्द्रीय समितिमा केन्द्रीय सदस्यहरूले धारणा राख्छन्, निष्कर्ष निकाल्न सक्दैनन्।
केन्द्रीय समितिमा लम्बिँदो अन्योल देखेर केन्द्रीय सदस्यहरू मात्र होइन, पार्टीका नेताहरू पनि हैरान छन्।
'म खासगरी कांग्रेस कार्यसमितिमा लम्बिदो अन्योल र व्यापक सुधारको जनचाहना विपरीतका चेष्टा देख्दा अत्यन्त क्षुब्ध छु,' नेता महेश आचार्यले भने, 'हाम्रो लोकतन्त्र र संविधानमा गम्भीर कम्पन उत्पन्न गर्ने गरी भएको नयाँ पुस्ताको आन्दोलनपछि पनि राजनीतिक दल र तिनका नेतृत्व तहमा अझै व्याप्त तदर्थवाद, आत्मसमीक्षा नगर्ने उदासिनता उदेकलाग्दो छ।'
उनका अनुसार छिटोछिटो घटनाक्रम भएर राष्ट्रिय राजनीतिमा कम्पन ल्याएको र लोकतन्त्रको चरित्र, संविधानको स्वरूप, प्रशासन, संसद र न्याय प्रणालीसँग जोडिएर आएका मुद्दालाई गम्भीर विश्लेषण गरेर केन्द्रीय समितिले बाटो देखाउनुपर्ने हो तर कांग्रेस आफैमा अन्योलमा पर्यो।
'त्यसैले हामी सबै चिन्तित छौं, म आशा गर्छु- चाँडै निर्णय लिनुपर्छ, अब ढिलो गर्नु हुँदैन, हामीसँग धेरै विकल्पहरू छैनन्,' उनले भने, 'यत्रो ठूलो उथलपुथल ल्याउने गरी भएका घटनाको समीक्षा चाहिँ महाधिवेशनमा नगरेर केही पनि भएको छैन भन्ने ढंगबाट एउटा लोकतान्त्रिक पार्टी कसरी हिँड्न सक्छ?'
केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महर यतिका दिनसम्म केन्द्रीय समिति चल्नु र अनिर्णयको बन्दी हुनुमा ५ जना पदाधिकारीको भूमिकाप्रति असन्तुष्ट छन्। सभापति, उपसभापतिद्वय र महामन्त्रीद्वयले निकास निकाल्नुपर्नेतर्फ उनले जोड दिए।
नेता भूपेन्द्रजंग शाहीले विषम परिस्थितिमा यति लामो समयसम्म केन्द्रीय समिति बैठक बस्न नहुने बताए।
'यो विषम परिस्थिति हो, एक वर्षमा गर्ने काम एक महिनामा गर्नुपर्ने बेला छ, नियमित महाधिवेशन गर्न लाग्ने समय जति केन्द्रीय समिति बैठक लम्ब्याएर सकिँदैछ, एक सातामै बैठक सक्नुपर्थ्यो,' कालिकोटमा रहेका शाहीले भने, 'म त गाउँमा छु, पार्टी अनिर्णयको बन्दी भएको र ठोस निर्णय लिन नसकेकोमा मानिसहरूले मन पराइरहेका छैनन्। बहुमत, अल्पमत, पक्ष वा विपक्षका कुरा नेताहरूको हो, गाउँमा रहेका मानिस त पार्टीको ठोस निर्णय कुरेर बसेका छन्, पार्टीले कुनै निर्णय लिन नसक्दा निराश छन्।'
कांग्रेस केन्द्रीय समितिमा १६८ जना छन्। एक जनालाई ५ मिनेटका दरले बोल्न समय दिने गरिन्छ। पहिले केन्द्रीय समिति बैठक बेलुकी अबेरसम्म पनि चल्थ्यो। तर यसपालि दिउँसो ढिला सुरू गर्ने र अँध्यारो पनि नहुँदै अपराह्न ५ बजेतिरै बैठक स्थगित गर्ने गरेको भन्दै आलोचना पनि भएको छ। बोल्नेहरूले पनि खुरूखुरू नाम टिपाइरहेका छैनन्।
कतिपय नेताहरूले सभापति शेरबहादुर देउवाकै निर्णय पर्खेको र उनलाई कुर्दा केन्द्रीय समिति बैठक लम्बिएको बताएका छन्।
भदौ २४ गते बूढानीलकण्ठस्थित घरभित्रै छिरेर प्रदर्शनकारीले देउवा दम्पतीमाथि आक्रमण गरेका थिए। देउवा दम्पती थप उपचारका लागि सिंगापुरमा छन्।
उनीहरू छिट्टै फर्कने तयारीमा रहेको र सिंगापुरबाटै पुन: देउवा कांग्रेस केन्द्रीय समितिमा फर्कने वातावरण बनाउन लागिपरेको दाबीसमेत कतिपय नेताहरूको छ।
सभापति देउवाले समयमै महाधिवेशन गरी नेतृत्व हस्तान्तरण गर्छु भनेर असोज २८ गते केन्द्रीय समितिमा अभिव्यक्ति दिए पनि उनी विधानअनुसार कार्यकाल थप गर्न चाहन्छन् भन्ने दाबी पनि छ। उनले १३ औं महाधिवेशनपछि पनि एक वर्ष कार्यकाल थप गरेर १४ औं महाधिवेशन गराएका थिए।
सभापति देउवा र उनी पक्षका नेताहरूको चाहनाअनुसार प्रतिनिधि सभा पुनर्स्थापनाका लागि विघटित प्रतिनिधि सभा सांसदहरूको हस्ताक्षर संकलन गर्न लगाएको र चुनावपछि महाधिवेशन भन्न लगाएको आरोपसमेत छ।
एक पदाधिकारीका अनुसार सभापति देउवाले कार्यवाहक जिम्मेवारी दिएको पत्र उपसभापति खड्कालाई दिएका छैनन्।
'कार्यवाहक तोकेको पत्र सभापतिले उपसभापतिलाई दिएको जानकारीमा छैन। केन्द्रीय समितिमा घोषणा मात्रै गरिएको अवस्था हो, स्वदेश फर्केपछि कार्यवाहक स्वत: सकियो भनेर सभापति नै बैठकको अध्यक्षता गर्न केन्द्रीय समितिमा आउने सम्भावना पनि छ,' ती पदाधिकारीले दाबी गरे।
सभापति देउवाले १५ औं महाधिवेशन गराउन चाहेको भए त्यसअनुसार केन्द्रीय समितिले कार्यतालिका ल्याएर प्रक्रिया अघि बढिसकेको हुन्थ्यो। नियमित महाधिवेशन गराउने कि ५४ प्रतिशत महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूको हस्ताक्षर गरी माग भएअनुसार विशेष महाधिवेशन गर्ने भन्नेमा उनी पनि निर्णयमा पुगिनसकेको उनीनिकट नेताहरू बताउँछन्।
विशेष महाधिवेशनका पक्षमा हस्ताक्षर गराएकाहरूलाई रूजुका क्रममा हस्ताक्षर फिर्ता लिन दबाब दिने वा नियमित महाधिवेशन मिति तोक्ने भन्नेमा देउवाको कुरा पनि उनीनिकट पदाधिकारीसम्म आइपुगेको छैन। त्यसैले सभापति देउवाकै पर्खाइमा उनीनिकट पदाधिकारी र पूर्वपदाधिकारी छन्। सभापति देउवा स्वदेश नफर्कदासम्म केन्द्रीय समिति बैठकलाई निरन्तरता दिने पक्षमा उनीहरू देखिन्छन्।
एक नेताका अनुसार सभापति देउवा कात्तिक मसान्तमा स्वदेश फर्कन सक्छन्।
'कात्तिक २८ वा २९ गते सभापति स्वदेश आउने र त्यसपछि मात्रै केन्द्रीय समितिबाट महाधिवेशनलगायत विषयहरूमा निर्णय लिने सम्भावना बढ्दो छ, त्यो बेलासम्म केन्द्रीय समितिमा केन्द्रीय सदस्यहरू बोल्ने क्रम जारी रहला। दिनमा १०, १२ जनाजतिले मात्रै बोल्ने गर्छन्। अझै ८० जनाभन्दा बढी बोल्न बाँकी छ।'
महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माले चुनावअघि महाधिवेशन नभए विशेष महाधिवेशन विधानअनुसार बाध्यकारी भन्दै आएका छन्। नेता शेखर कोइराला विशेष महाधिवेशनका पक्षमा खुलेका छैनन् भने उनले सकेसम्म मंसिर, नभ्याएका खण्डमा पुसभित्रै महाधिवेशन गर्नुपर्ने बताइरहेका छन्। सभापति देउवा पक्षका करिब २५ जना केन्द्रीय सदस्यहरूले केही दिनअघि भेला गरी चुनावअघि महाधिवेशन गर्नुपर्ने निष्कर्ष निकालेका छन्।
नियमित महाधिवेशन कि विशेष, प्रतिनिधि सभा पुनर्स्थापना कि चुनावमा भाग लिने भन्नेजस्ता विषयमा कांग्रेसको जारी केन्द्रीय समिति बैठकले निर्णय लिनुपर्नेमा ढिलाइ भइरहेको हो।
आजको केन्द्रीय समिति बैठकमा केन्द्रीय सदस्य प्रकाश रसाइली 'स्नेही' ले क्रियाशील सदस्यता जिल्ला-जिल्लामा टुंग्याउन नेताहरूले नै रोकेको आरोप लगाए। अहिले महाधिवेशन हुँदैन भनेर क्रियाशील नवीकरणमा अवरोध गर्ने अनि क्रियाशील टुंगिएको छैन भन्ने बाहना बनाएर महाधिवेशन धकेल्न नेताहरूले नै खोजेको उनको भनाइ छ।
'नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक यति लामो समयसम्म लम्बिनु आफैमा दु:खद कुरा हो,' उनले केन्द्रीय समिति बैठकमै भने, 'यो कार्यवाहक सभापतिजीले गम्भीरतापूर्वक बुझिदिए हुन्थ्यो।'
-1746009348.jpg)
