अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको सरकारका शीर्ष अधिकारीहरूले युद्ध योजनाबारे छलफल गरिरहेको सामूहिक च्याटमा एक पत्रकारलाई भूलवश समावेश गरिएको मामलामा ट्रम्पका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माइक वाल्जको पद जान सक्ने चर्चा चल्न थालेको छ।
अमेरिकाले गत मार्च १५ मा यमनमा रहेको इरान-परिचालित हुथी समूहमाथि हमला गरेको थियो। त्यसको एक दिनअघिदेखि उपराष्ट्रपति जे डी भान्स लगायत ट्रम्प सरकारका शीर्ष सुरक्षा अधिकारीहरूले सो हमलाबारे सिग्नल भनिने मेसेजिङ एपको समूहमा चर्चा गरेका थिए।
सो समूहमा ट्रम्पले खेदो खन्ने अमेरिकाको एट्लान्टिक पत्रिकाका प्रधान-सम्पादक जेफ्री गोल्डबर्गलाई समेत वाल्जले सामेल गराएका थिए।
सोमबार एट्लान्टिकमा लामो लेख लेख्दै गोल्डबर्गले सो कुराको खुलासा गरेका थिए।
गोल्डबर्गको सो लेखका अनुसार मार्च ११ मा वाल्जको नाम भएको खाताबाट सिग्नलमा जोडिन उनले निम्तो पाएका थिए। सिग्नलमा आफ्नो संक्षिप्त नाम ‘जे जी’ प्रयोग गर्ने गोल्डबर्गलाई सुरूमा वाल्जको नाम प्रयोग गर्ने कुनै छद्म खाताले उनलाई निम्तो गरेको ठाने।
दुई दिनपछि गोल्डबर्गलाई ‘हुथी पीसी सानो समूह’ नामक सामूहिक च्याटमा समावेश गरिनेछ भनेर सिग्नलले एउटा सूचना पठायो। राष्ट्रिय सुरक्षाबारे लामो समयसम्म समाचार लेखेका गोल्डबर्गलाई पीसी भनेको सामान्यतया मन्त्रिपरिषद् सदस्यहरू र अन्य वरिष्ठ राष्ट्रिय सुरक्षा अधिकारीहरू समावेश हुने प्रिन्सिपल्स कमिटी बैठक हो भन्ने थाहा थियो।
१८ जनाको सो समूहमा उपराष्ट्रपति भान्स, परराष्ट्र मन्त्री मार्को रुबियो, रक्षा मन्त्री पीट हेगसेथ, राष्ट्रिय गुप्तचर निर्देशक तुलसी गबार्ड, सिआइए निर्देशक जोन र्याटक्लिफ र अन्य धेरै वरिष्ठ सहयोगीहरू समावेश भएको देखिन्थ्यो। सो समूहमा उनीहरूले ट्रम्पको निर्देशनमा यमनमा आक्रमण गर्नु ठीक हो कि होइन भनेर चर्चा गरे। त्यसबारे त्यहाँ गरिएको तर्क ती अधिकारीहरूको घोषित अडान सङ्गत देखिए पनि आफूलाई उनीहरू साँच्चै सरकारका अधिकारी भएको विश्वास नलागेको गोल्डबर्गले लेखेका छन्।
आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स प्रयोग गरेर वा अरू कसैले छद्म हेन्डल बनाएर गरेको जस्तो लागेको भनेर गोल्डबर्गले भनेका छन्।
तर मार्च १५ मा यमनमा हमला हुनुभन्दा केही समयअघि रक्षा मन्त्री हेसगेथले यो समयमा, यी हतियार प्रयोग गरेर यसरी हमला हुँदैछ भनेर त्यहाँ लेखे। नभन्दै त्यही समयमा यमनमा त्यसरी नै हमला भएपछि गोल्डबर्गलाई आफू साँच्चै उपराष्ट्रपतिसहित सरकारका शीर्ष अधिकारीहरूको सामूहिक च्याटमा रहेको पक्का भयो।
सो हमला भएपछि पनि ती अधिकारीले त्यसको सफलतामा खुसीयाली व्यक्त गर्दै एक-अर्कालाई बधाई दिएका थिए। त्यसपछि आफूले सो समूह छोडेको गोल्डबर्गले लेखेका छन्।
उनी सो समूहमा रहँदा त्यहाँका कुनै पनि सदस्यले ‘जे जी’ को हो भनेर नसोधेको र उनले समूह छोडेपछि पनि गलत मान्छे सो समूहमा रहेछ भनेर सचेत भएको सङ्केत नदेखिएको उनले दाबी गरेका छन्।
वरिष्ठ अमेरिकी अधिकारीहरूलाई गोप्य सरकारी काम र सूचना साटासाट गर्न सर्वसाधारण जस्तो मोबाइल फोन, सामान्य इमेल वा विभिन्न सामाजिक सञ्जाल र मेसेजिङ एप प्रयोग गर्न बन्देज हुन्छ। सर्वसाधारणले प्रयोग गर्ने यी सञ्चार प्रविधि सामान्य कुराकानीका लागि मात्रै प्रयोग गर्न पाइन्छ र संवेदनशील सरकारी कामका लागि सुरक्षित इमेल वा फोन प्रयोग हुन्छ।
राष्ट्रपतिसँग यस्तो सुरक्षित सञ्चार प्रविधि उनी यात्रा गर्दा पनि हुन्छ। तर अरू अधिकारीको भने कार्यालाय वा घरमा मात्रै त्यस्ता सुरक्षित फोन हुने भनेर गोल्डबर्गको सो लेखमा पूर्वसुरक्षा अधिकारी र विज्ञलाई उद्धृत गर्दै लेखिएको छ।
यसरी यमनमाथि गर्न लागेको सैन्य कारबाहीबारे सिग्नल एपमा कुरा गर्नु नै गलत देखिन्छ। ट्रम्प सरकारका अधिकारीले भने त्यसबारे चर्चामात्रै गरेनन् सरकार बाहिरका व्यक्तिलाई समेत सबै सूचना प्रवाह गरे। यो भनेको संवेदनशील राष्ट्रिय सुरक्षासम्बन्धी सूचना चुहाउनु पनि हो।
गोल्डबर्गले सो प्रकरणबारे सोमबार लेख लेखेर खुलासा गरेपछि विपक्षी डेमोक्र्याटिक पार्टी मात्रै नभएर ट्रम्पकै रिपब्लिकन पार्टीका नेताले समेत त्यसको भर्त्सना गरेका छन्।
सन् २०१६ को राष्ट्रपतीय निर्वाचनअघि डेमोक्र्याटिक पार्टीकी उम्मेदवार हिलारी क्लिन्टनले उनी बाराक ओबामा सरकारमा विदेश मन्त्री हुँदा आफ्नो निजी सर्भर प्रयोग गरेर सरकारी कामसम्बन्धी इमेल गरेको खुलासा भएको थियो।
सिआइएका तत्कालीन प्रमुख जेम्स कमीले निर्वाचनको ११ दिनअघि संसदलाई त्यसबारे छानबिन फेरि सुरू गरिएको जानकारी गराउने निर्णय लिएका थिए।
चुनावको मुखमा भएको सो खुलासाकै कारण क्लिन्टनले हारेर ट्रम्प अप्रत्यासित रूपमा राष्ट्रपति निर्वाचित भएको मानिन्छ। राष्ट्रपति भएपछि पनि सो गल्तीका लागि क्लिन्टनलाई जेल हाल्नुपर्ने भनेर ट्रम्पले बारम्बार भन्ने गरेका थिए।
क्लिन्टनले निजी सर्भर प्रयोग गरेर सामान्य सरकारी कामबारे इमेल गरेको प्रकरणलाई त्यत्रो ठूलो मुद्दा बनाएका ट्रम्पलाई उनका उपराष्ट्रपति लगायत वरिष्ठ अधिकारीले सैन्य हमलाको योजना नै सिग्नल एपको समूहमा पठाएको र सो समूहमा पत्रकार रहेको खुलासा भएपछि अप्ठयारो परेको छ।
त्यसबारे ट्रम्पलाई पत्रकारले सोध्दा उनले नपत्याएर ‘के रे’ भनेर सोधेको भनेर अमेरिकी मिडियाले लेखेका छन्।
यो प्रकरणमा राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माइक वाल्जलाई हटाउनुपर्ने भनेर ह्वाइट हाउसका अधिकारीमाझ छलफल हुन थालेको भनेर अमेरिकी अनलाइन पोलिटिकोले लेखेको छ।
तुरून्तै केही कदम नचाले पनि त्यसबारे आउने प्रतिक्रिया हेरेर वाल्जलाई हटाउने कि नहटाउने भन्नेबारे ट्रम्पले केही दिनमै निर्णय लिने भनेर पोलिटिकोले ह्वाइट हाउसका अधिकारीको हवाला दिँदै लेखेको छ।
सो मामलाबारे अमेरिकी संसदीय समितिले पनि सोधपुछ गर्ने भएका छन्।
सो च्याट समूहमा रहेका राष्ट्रिय गुप्तचर निर्देशक तुलसी गबार्ड र सिआइए निर्देशक जोन र्याटक्लिफलाई मंगलबार नै सिनेट इन्टेलिजेन्स कमिटीले सोधपुछ गर्ने भनेर एक्सियस अनलाइनले लेखेको छ। तल्लो सदन प्रतिनिधि सभाको समितिले भने बुधबार त्यसबारे सोधपुछ गर्ने कार्यक्रम छ।
प्रतिनिधि सभाका सभामुख माइक जोन्सनले भने पोलिटिकोसँग कुरा गर्दै सो प्रकरणमा वाल्जको पद जानु नपर्ने बताएका छन्।
वाल्ज सो पदका लागि अति नै योग्य र विश्वासयोग्य भएको भन्दै रिपब्लिकन पार्टीका नेता जोन्सनले सो प्रकरणमा उनले राजीनामा दिनु नपर्ने तर्क गरेका छन्।
गोल्डबर्गले गरेको खुलासाले उनलाई सो समूहमा जोड्ने वाल्जलाई मात्रै नभएर उपराष्ट्रपति भान्स र रक्षा मन्त्री हेसगेथलाई पनि अप्ठयारो परेको छ।
सो समूहमा भएको छलफलमा कट्टर युरोप विरोधी भान्सले अमेरिकालाई भन्दा युरोपलाई धेरै फाइदा हुने गरी हुथीले बन्द गरेको रेड सी खुलाउने ट्रम्पको निर्णय माथि प्रश्न उठाएका थिए। यमनमा रहेको हुथीमाथि हमला गरे पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढेर अमेरिकी अर्थतन्त्रमा समेत असर गर्नसक्ने भन्दै उनले सो समूहमा ट्रम्पको निर्णय सही नभएको विचार व्यक्त गरेका थिए।
अक्टोबर ७, २०२३ मा हमासले गरेको हमलाको जबाफमा इसराइलले गजामा गरेको आक्रमणको विरोध गर्दै इरान-परिचालित हुथी समूहले रेड सी हुँदै चल्ने व्यापारिक जहाजहरूमाथि यमनबाट निरन्तर प्रहार गरिरहेको छ।
अघिल्ला राष्ट्रपति जो बाइडेनले खुलाउन नसकेको रेड सी आफूले खुलाएर ट्रम्प आफूलाई शक्तिशाली देखाउन चाहन्छन्। त्यस्तै आफ्नो सरकारको कुनै पनि अधिकारीले आफ्नो कुनै पनि कामको विरोध नगरोस् भनेर ट्रम्पले दोस्रो कार्यकालमा आफूले जे भन्यो त्यही मान्ने खालका व्यक्तिलाई नियुक्त गरेका छन्।
यस्तोमा उपराष्ट्रपति भान्सले आफूले गरेको निर्णयमा प्रश्न उठाउँदा रहेछन् भनेर ट्रम्पले थाहा पाएपछि भान्सलाई अप्ठयारो परेको बताइन्छ। आगामी दिनमा ट्रम्पले उनलाई नपत्याउने वा खेदो खन्न सक्ने खतरा रहन्छ।
त्यस्तो सो समूह वाल्जले बनाए पनि त्यसमा यमनमा गरिने सैन्य हमलाको विस्तृत योजना भने रक्षा मन्त्री हेसगेथले राखेकाले उनीमाथि पनि प्रश्न उठेको छ।
हेसगेथ रक्षा मन्त्री बन्न योग्य छैनन् भनेर संसदीय सुनुवाइ अघि कति रिपब्लिकन सांसदले नै प्रश्न उठाएका थिए। अहिले उनले पत्रकार समेत रहेको सिग्नल ग्रुपमा नियम विपरीत सैन्य हमलाबारे विस्तृत योजना नै राखेपछि उनीबारे फेरि पनि प्रश्न उठेको छ।
(विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूको सहयोगमा तयार पारिएको)
