रूपन्देहीमा कार्यालय खोलिएका एकपछि अर्को सहकारी संस्थाहरू बचतकर्ताको रकम हिनामिना गरेर फरार हुने क्रम बढ्दै गएको छ।
यसअघि बुटवलको सुप्रिम, शिवशिखर, साइन, विश्व विराट, उपकार, आगन्तुक लगायताका सहकारी संस्थाहरूले बचतकर्ताको करोडौं रकम हिनामिना गरेको भन्दै कतिपय सञ्चालकहरूमाथि कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढिसकेको अवस्थामा बुटवल वडा नं. ११ देविनगरस्थित सनराइज बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्थाका अध्यक्ष र कोषाध्यक्ष रकम हिनामिना गरेर फरार भएका छन्।
२०७८ सालमा लुम्बिनी प्रदेशको सहकारी दर्ता रजिष्ट्रार कार्यालयमा दर्ता भएर बुटवल उपमहानगर वडा नं. ११ देवीनगरमा सहकारीले कार्यालय खोली बचतकर्ताहरूसँग रकम संकलन गर्दै आएको थियो। तर, २०८१ चैत ३१ गतेदेखि कार्यालयमा सूचना टाँस गरेर सहकारीका अध्यक्ष बसन्त भट्टराई र कोषाध्यक्ष आकाश भट्टराई सम्पर्कविहीन भएको बचतकर्ताहरूले गुनासो गरेका छन्।
सहकारीको कार्यालयको भित्तामा टाँसिएको सूचनामा सहकारीका अध्यक्ष आकाश भट्टराईले आर्थिक अपचलन गरी केही समयदेखि सम्पर्कमा नआएको, अध्यक्षको खोजी जारी रहेको र पछिल्लो समयमा कर्मचारीको भरमा बजारलाई चलायमान बनाउनका लागि बचतकर्ताबाट असहज परिस्थिति सृजना भएकोले चैत ३१ गतेदेखि कार्यालय बन्द गरिएको उल्लेख गरिएको छ।
बचतकर्ताहरूले भने सूचना टाँसिएको चैत ३१ गतेसम्म पनि सहकारीका कर्मचारीहरूले नियमित दैनिक बचत उठाइरहेको बताएका छन्।
सहकारीका अध्यक्ष र कोषाधयक्ष सम्पर्कविहीन भएको र कार्यालय बन्द गरिएकोले सहकारीमा कति बचतकर्ता र कति रकम संकलन गरिएको छ भन्नेबारे यकिन विवरण भने सार्वजनिक गरिएको छैन।
इलाका प्रहरी कार्यालय बुटवलका निमित्त प्रमुख प्रहरी निरीक्षक धर्मनाथ खत्रीले सनराइज सहकारीका अध्यक्ष र कोषाध्यक्षले आफूहरूको बचत रकम हिनामिना गरेर फरार भएको भन्दै बचतकर्ताहरू प्रहरी कार्यालयमा आए पनि त्यसबारे विस्तृत जानकारी नरहेको बताए।
उनले प्रदेशको सहकारी दर्ता रजिष्ट्रार कार्यालयमा दर्ता भएकोले सोही कार्यालयबाट पत्र आएपछि मात्रै कानुनी रूपमा प्रहरीले कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाउन सक्ने बताए।
‘सहकारीले रकम हिनामिना गरेको भन्दै १५/१६ जना बचतकर्ताहरू कार्यालयमा आउनुभएको थियो, पहिले प्रदेश सहकारी दर्ता रजिष्ट्रारको कार्यालयमा निवेदन दिनुस् त्यसपछि उक्त कार्यालयबाट अनुसन्धान भएपछि थप अनुसन्धान र कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाउन पत्र पठाएपछि मात्र प्रहरीले कारबाही प्रक्रिया थाल्ने हो,’ खत्रीले भने।
उक्त सहकारीले बजार प्रतिनिधि राखेर दैनिक बचत रकम संकलन गरे पनि त्यो रकम कहाँ लगानी गरेको छ भन्ने समेत केही नखुलेको प्रहरीले जनाएको छ।
उक्त सहकारीले २०७९ सालमा एकपटक साधारणसभा गरे पनि त्यसयता साधारण सभा समेत गरेको छैन।
सहकारीमा नियमित बचत गर्दै आएका दिलबिन्दु थापाले चैत ३१ गतेसम्म सहकारीका कर्मचारीहरूले बचत उठाउँदै हिँडेको र एकाएक अध्यक्ष र कोषाध्यक्ष सम्पर्कविहीन भएको भन्दै सूचना टाँस गरेर कार्यालय बन्द गरिएको भन्दै सरकारले छिटोभन्दा छिटो सहकारीका जिम्मेवार व्यक्तिहरूलाई कानुनी प्रक्रियामा ल्याउनुपर्ने बताए।
नियमित बचत गर्दै आएकी पुष्पा आचार्यले ३१ गतेसम्म कर्मचारीहरूले बचत उठाउने र एकाएक अध्यक्ष र कोषाध्यक्ष सम्पर्कविहीन भएको भन्दै सूचना टाँसेर कार्यालय बन्द गर्नुले कर्मचारीहरूको समेत मिलोमतो रहेको बताइन्।
बुटवल वडा नं ११ का वडाध्यक्ष रामचन्द्र क्षेत्रीले बचत संकलन गरेर उक्त सहकारीका अध्यक्ष र कोषाध्यक्ष सम्पर्कविहीन भएको र कार्यालय बन्द गरिएको भन्दै वडावासीहरूले गुनासो गरेपछि कार्यालयमा जाँदा सहकारीको कार्यालय बन्द गरिएको अवस्थामा रहेको बताए।
वडा अध्यक्ष क्षेत्रीले उक्त सहकारीले दुई वर्षसम्म साधारण सभा नगरेको र कुनै रिपोर्ट सम्बन्धित निकायमा पेस नगरेको जानकारीमा आएकोले कति बचतकर्ताको कति रकम संकलन भएको छ भन्ने यकिन नभएको बताए।
क्षेत्रीले धेरै ब्याज र ऋण पाइने लोभमा सहकारी र सञ्चालकबारे जानकारी नलिई लाखौं रकम बचत गर्ने प्रवृत्तिले पनि समस्यामा पार्ने गरेको बताए।
बुटवल उपमहानगरका सहकारी शाखा प्रमुख गुनाखर खनालले बुटवल उपमहानगरपालिकामा दर्ता भएका सहकारीमा अहिलेसम्म समस्या नआए पनि अन्यत्र दर्ता गरि बुटवलमा कार्यालय खोली बचत संकलन गर्दै आएका सहकारीको कारण समस्या निम्तिएको बताए।
खनालले उपमहानगरपालिकाले सूचना निकालेर सूचीकरणका लागि आउन भने पनि सनराइज सहकारी भने नगएको बताए।
लुम्बिनी प्रदेश सहकारी दर्ता अधिकारी मधुकृष्ण पौडेलले प्रदेशमा दर्ता भएका केही सहकारीहरूको खराब नियतका कारण समस्या निम्तिएको बताए।
‘मुलुक प्रादेशिक संरचनामा गए पनि प्रदेश बलियो बनिनसकेको संक्रमणकालीन अवस्थामा प्रदेशमा दर्ता भएका कतिपय सहकारीहरू ठगी गर्ने योजनाका साथ नै सञ्चालन भएजस्तो देखिन्छ,’ उनले भने।
पौडेलका अनुसार प्रदेश स्थापना भएपछि लुम्बिनी प्रदेशमा १ सय ३० वटा सहकारी दर्ता भएका छन्।
‘पहिले संघमा दर्ता भएका समेत गरी प्रदेश दर्ता अधिकारीको कार्यालयले नियमन गर्नुपर्ने समेत गरी ८ सय ४८ सहकारी छन् तर, चार जना कर्मचारीले अनुगमन गर्ने काम गर्दा नियमनको काम प्रभावकारी हुन सकेको छैन,’ उनले भने।
पौडेलले अनुगमन र नियमनको क्षेत्राधिकार प्रदेशमा रहेका २३ वटा सहकारीमा समस्या देखिएको बताए। तीमध्ये १३ वटा बहुउद्देश्यीय र ९ वटा बचत तथा ऋण सहकारी छन् भने समस्यामा परेका अधिकांश सहकारी बुटवल, नेपालगञ्ज जस्ता प्रदेशका ठूला सहरहरूका रहेको बताए।
पौडेलका अनुसार लुम्बिनी प्रदेशका शिवशिखर, सुप्रिम, आगन्तुक, आयाम, सुनौलो, मञ्जुश्री, सप्तदीप, स्टार, सार्थक, मार्ग दर्शन, साइन, विश्व विराट, उपकार, उपदेश लगायतका सहकारीले बचतकर्ताको रकम हिनामिना गरेको भन्दै उजुरी परेपछि कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाइएको छ। पछिल्लो पटक सनराइज बचत तथा ऋण सहकारी संस्थापनि बचतकर्ताको रकम हिनामिना गर्ने सहकारीको सूचीमा परेको छ।
