नेपालको पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि सन् २०१८ महत्वपूर्ण वर्ष सावित भएको छ।
यसवर्ष अहिले सम्मकै सबैभन्दा बढी १० लाखभन्दा बढी विदेशी पर्यटकले नेपाल भ्रमण गरे। देशमा सहज परिस्थिति सिर्जना भई पर्यटक आगमनमा वृद्धि हुँदै गएपछि पर्यटन व्यवसायी उत्साहित भएका छन्।
नेपाल पर्यटन बोर्डको तथ्याङ्कअनुसार सन् २०१८ को ११ महिनामै १० लाख एक हजार ९३० विदेशी पर्यटक नेपाल आएका छन्। जसले नेपाली पर्यटन क्षेत्रमा नयाँ उत्साह जगाएको छ। सन् २०१७ मा १० लाखको हाराहारीमा विदेशी पर्यटकले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । सन् २०१६ मा ७ लाख ५३ हजार पर्यटक आएका थिए ।
बोर्डले छिमेकी मुलुक चीन र भारत लक्षित प्रभावकारी रुपमा चलाएको प्रवर्द्धनात्मक कार्यक्रमले पर्यटकको सङ्ख्या वृद्धि भएको हो। घुमफिरजस्ता प्रवर्द्धन अभियानले आन्तरिक पर्यटक पनि उल्लेख्य रूपमा बढेका छन्। नेपालीमा विभिन्न गन्तव्यमा घुम्न निस्कने र खर्च गर्ने बानी बढेको छ। सरकारले नयाँ गन्तव्य पहिचान र प्रवर्द्धनका लागि सय गन्तव्य घोषणा गरी कार्यक्रम अघि बढाएको छ।
भ्रमण वर्ष २०२० अभियान
सरकारले सन् २०२० लाई नेपाल भ्रमण वर्षका रूपमा मनाएर २० लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य लिएको छ। उक्त लक्ष्यलाई सार्थक तुल्याउन पर्यटन मन्त्रालयले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय प्रवर्द्धनात्मक गतिविधि बढाउन विभिन्न समिति बनाएर काम अघि बढाएको छ।
होटल एशोसिएशन अफ नेपाल (हान) का अनुसार अहिले होटलको ‘वेड’ सङ्ख्या ३७ हजार छ । सन् २०२० सम्म करिब छ हजार बेड सङ्ख्या थपिनेछ। अहिलेकै अवस्थामा २५ लाख पर्यटक थान्न सकिने व्यवसायीले बताउँदै आएका छन्। काठमाडौं उपत्यका र बाहिर गरी १० वटा पाँच तारे होटल निर्माण भइरहेका छन्।
पर्यटन मन्त्रालयले करिब ४५ वर्षपछि पुरानो पर्यटन ऐन २०३५ परिवर्तन गरी नयाँ पर्यटन ऐन ल्याउने तयारी गरेको छ। उक्त ऐनको मस्यौदा तयार भई पारित हुने प्रक्रियामा छ।
मन्ट्रियल महासन्धि लागू
नेपाली हवाई उड्डयन इतिहासमै पहिलोपटक सरकारले मन्ट्रियल महासन्धि लागू गरेको छ। सन् २०१८ डिसेम्बर १५ बाट यो व्यवस्था लागू गरिएको हो। महासन्धि लागू भएसँगै नेपालबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्ने हवाई यात्रुको बीमा रकम करिब छ गुणाले वृद्धि भएको छ।
सर्वाधिक चर्चामा वाइड बडी जहाज
राष्ट्रिय ध्वजाबाहक नेपाल वायु सेवा निगम (नेपाल एयरलाइन्स) ले खरिद गरेको वाइड बडी जहाज भित्रदा जति चर्चा छायो त्यतिकै उक्त जहाजको खरिद प्रक्रियाको अनियमितताबारेको विवादको चर्चा चुलियो। पहिलो जहाज वाइड बडी ‘ए’ ३३०–२०० ‘नाइन एन एएलवाइ’ कलसाइनको ‘अन्नपूर्ण’ गत असार १४ गते र दोस्रो वाइड बडी ‘ए’ ३३०–२०० ‘नाइन एन एएलजेट’ कलसाइन ‘मकालु’ विमान साउन १० गते काठमाडौं अवतरण गरेका थिए। हाल यी दुवै जहाज निगमका पुरानै गन्तव्यमा उडान भर्दै आएका छन्। सरकारको ग्यारेन्टीमा कर्मचारी सञ्चयकोष र नागरिक लगानी कोषबाट लिएको १२/१२ अर्बको ऋणबाट दुई जहाज खरिद गरिएको हो।
जहाज किन्दा सार्वजनिक खरिद व्यवस्था र निगमको विनियावली विपरित गरेको भन्दै खरिद प्रक्रियामा आशङ्का उब्जिएपछि प्रतिनिधिसभाको सार्वजनिक लेखा समिति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिले तालुकदार मन्त्रालय र निगम पदाधिकारीसँग छलफल गरिसकेको छ। महालेखापरीक्षकको ५५ वार्षिक प्रतिवेदनले जहाज खरिद प्रक्रियामा त्रुटि औंल्याएपछि पछिल्लो समय यो विषय सडकदेखि संसदीय समितिमा पुगेको छ।
चार नयाँ गन्तव्यमा उडान भर्ने
निगमले थप नयाँ चार गन्तव्यमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्ने तयारी गरेको छ । आउँदो चैतभित्र जापान, चीन, साउदी अरेबिया र दक्षिण कोरियामा उडान गर्ने तयारी गरेको निगमले जनाएको छ । वाइड बडी विमानले फेब्रुअरी पहिलो साता जापानको ओसाका र मार्चभित्र चीनमा ग्वाझाओमा उडान गर्ने योजना छ । निगमले हाल आठ गन्तव्यमा उडान भर्दै आएको छ । निगमसँग अन्तर्राष्ट्रिय उडानलाई दुई थान वाइड बडी ए ३३० जहाज, दुई वटा न्यारो वडी ‘ए’ ३२० जहाज र एक वटा बोइङ जहाज रहेका छन् ।
अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पुनः कालोपत्र गरिँदै
मुलुकको प्रतिष्ठासँग जोडिएको एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको इतिहासमै पहिलोपटक धावनमार्ग पुनः कालोपत्र ‘रनवे रिह्याब’ को प्रक्रिया अघि बढेको छ । पहिला १७ घण्टा सञ्चालन हुँदै आएको विमानस्थल अहिले दैनिक २२ घण्टा सञ्चालन भइरहेको छ । विमानस्थलको स्वरुप बदलिएको छ । बुटिक विमानस्थलको रुपमा स्थापित गर्ने उद्देश्यले विमानस्थलमा मुलुकको कला, संस्कृति र पहिचान झल्कने वस्तुको सजावट गरिनुका साथै नयाँ कार्पेट बिछ्याएर सरसफाइले चिटिक्क पारिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय टर्मिनल अघिको अव्यवस्थित पाकिङ स्थानान्तरण गरिएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनः पर्यटन प्रवर्द्धनका आधार
मुलुकमा भएका राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनले नेपालको पर्यटन प्रवर्द्धनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। पर्यटन क्षेत्रकै सबैभन्दा ठूलो ‘इभेन्ट’ को रूपमा लिइएको दोस्रो ‘हिमालयन ट्राभल मार्ट–२०१८’ गत जेठ १८ र २० गते काठमाडौंमा सम्पन्न भयो। संस्कृति, पर्यटन मन्त्रालयको अगुवाइमा प्यासिफिक एसिया ट्राभल एशोसिएशन पाटा नेपाल च्याप्टरले आयोजना गरेको मार्टमा २६ देशबाट ५९ कम्पनी सहभागी थिए ।
यस्तै गत भदौ १४ र १५ गते काठमाडौंमा भएको बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बङ्गालको प्रयास (बिम्सटेक) सम्मेलनमा सम्बन्धित राष्ट्रप्रमुख पाहुनाको आगमनले पर्यटन प्रवर्द्धनमा महत्वपूर्ण योगदान पुग्यो । अन्तर्राष्ट्रिय जगत्मा नेपालको पहिचान दिलाउन सम्मेलन उपयोगी बन्यो ।
मङ्सिर १५ र १६ गते काठमाडौंमा भएको एशिया प्रशान्त सम्मेलनमा विभिन्न मुलुकका पाहुना आए। यो सम्मेलनले पनि पर्यटन प्रवर्द्धनमा महत्वपूर्ण योगदान गरेको छ। कम्बोडियाका प्रधानमन्त्री, म्यानमारकी नेत्रीलगायतले नेपाल भ्रमण गरेका थिए। नेपाल र कम्बोडियाबीच सिधा हवाई उडान गर्ने सम्झौता भयो । जुन पर्यटन क्षेत्रका लागि उपलब्धिमूलक मानिएको छ ।
यही पुस १२ गते पर्यटनको लागि महत्वपूर्ण मानिएको पुरातात्विक महत्वको राष्ट्रिय गौरव ‘धरहरा’ को प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शिलान्यास गरे। आगामी दुई वर्षभित्र निर्माण सम्पन्न गरिने लक्ष्यको यो सम्पदा विसं २०७२ वैशाख १२ को गोरखा भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त भएको थियो ।
राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाअन्तर्गत भैरहवास्थित निर्माणाधीन गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको काम तीव्र गतिमा चल्यो । जुन सन् २०१९ को जुलाइभित्र सञ्चालनमा आइसक्नेछ ।
बहुप्रतिक्षित दोस्रो निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माणको प्रक्रिया अघि बढेको छ भने पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माणले गति लिएको छ। वर्षभरि पर्यटनका परी घटनाका सकारात्मक र नकारात्मक दुवै पक्ष रहे । फेक रेस्क्युको समाचारले अन्तर्राष्ट्रिय मिडियामा चर्चा बटुल्यो । पर्यटन मन्त्रालयले छानबिन समिति बनाएर आवश्यक कारवाही प्रक्रिया अघि बढायो ।
