आज नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना दिवस हो। मुलुकमा सबभन्दा ठूलो, तेश्रो ठूलो, चौथो ठूलो, सातौं र आठौं ठूलो पार्टी सबै कम्युनिस्ट पार्टी हुन्। ती सबैलाई एकै ठाउँमा राखेर कल्पना गर्दा एउटा विशाल कम्युनिस्ट बन्छ।
स्थानीय तहको चुनावको छिनाझपटी र गाली-गलौजपूर्ण चहलपहलभन्दा माथि उठेर कमरेड पुष्पलालको आँखाले समाजको वर्ग विश्लेषण गरेझैं त्यस पार्टीको प्रवृत्ति विश्लेषण गर्ने हो भने हामी यस्तो पो देखिन्छौं कि:
१. पद र पैसाका पेशेवर खोजीकर्ता हामीहरू अहिले कम्युनिस्ट पार्टीमा एउटा कित्ता नै हौं। यो पार्टीले राज्य शक्तिको अभ्यास गर्न थालेपछि हामी पुराना पार्टीबाट क्रमशः यतातिर बसाइ सर्न थालेका हौं। अब त हाम्रो संख्या ठूलै भएको छ र वंशजकै रूपमा नयाँ खाइलाग्दा नौजवान सदस्यहरू पनि थपिँदैछौं।
फेरि हामीसँग केही खास खुबीहरू छन् जसले हामी एक्लैदुक्लै हुँदा पनि अरू धेरै जनाले गर्ने काम, कहिलेकाहीँ पूरै संसद वा पूरै पार्टीले गर्ने काम पनि फत्ते गराउन सक्छौं। त्यसैले हामी एउटा शक्ति भइसकेका छौं।
कामले त कैयन मुद्दामा हामी निर्णायक छौं तर पार्टीको नामको कारणले हाम्रो औपचारिक पहिचान भने अझै कमजोर नै छ। हामी आफ्नो उद्देश्यमा अरू सबैभन्दा स्पष्ट छौं। जहिलेसम्म यो पार्टीले राज्यशक्तिको अभ्यास गर्छ, त्यस दिनसम्म हामी यहाँ रहन्छौं भन्ने कुरामा कसैले हामीमाथि शंका गर्नु व्यर्थ छ।
कहीँ जान नपाएर हामी यहाँ आएका होइनौं भन्ने कुरा पनि सबैलाई थाहा होस्। हामीले सजिलै औपचारिक हैसियत पाउन सक्ने कैयन पार्टी यो मुलुकमा छन्। त्यस अर्थमा हामी यो पार्टीका बफादार सेवक हौं।
२. कम्युनिस्ट पार्टी निर्माण गर्न समर्पित भएर लागेका, सत्ताको दमनमा संयोगले बाँचेका तर आफ्नो बुद्धिको करामतले अहिले समाज, राज्य र पार्टीमा चुनौतीहीन हैसियत बनाएका हामीहरू यो पार्टीको निर्णायक कित्ता हौं। हामी क्रान्तिमा लागेर हुर्कियौं र आधुनिक राज्य, पार्टी र समाज कसरी चल्छ भन्ने सबै कुरा हामीलाई थाहा छ।
हाम्रो सबैभन्दा ठूलो सामर्थ्य के हो भने हामीलाई पार्टी के हो, क्रान्ति के हो, मार्क्सवाद, लेनिनवाद, माओवाद, जनताको बहुदलीय जनवाद, एक्काइसौं शताब्दीको जनवाद, समाजवादजस्ता पारिभाषिक शब्दावलीको व्याख्या कसरी गर्नु पर्छ भन्ने सबै थाहा छ।
अर्कातिर मुद्रा, प्रविधि र व्यवस्थापनमा पारंगतहरूको संगतले हामी पनि आधुनिक बजार व्यवस्थापक जत्तिकै ज्ञान राख्छौं। यही क्षमताले गर्दा हामीलाई अनगिन्ती क्रान्तिकारीहरूले आफूजस्तै ठान्छन्। त्यो उनीहरूको अज्ञानता होइन बरू पार्टीप्रतिको अटल आस्था हो।
अर्कातर्फ क्रान्तिमा लाग्दै गर्दा हामीले आधुनिक जीवन कसरी बाँच्नु पर्छ भन्ने थाहा पायौं। यस क्रममा हामीसँगको हिमचिमले हाम्रो वरिपरि ठूलो संख्यामा मुद्रा, प्रविधि र व्यवस्थापनमा पारंगतहरूको पंक्ति तयार भएको छ।
यसरी ती क्रान्तिकारी कमरेडहरूले हाम्रा लागि पार्टीमा सहमति तयार गर्छन् र नयाँ व्यवस्थापकहरूले त्यसको चाँजोपाँजो मिलाउँछन्, त्यस सहमतिको उपयोग कसरी गर्नु पर्छ भन्ने ध्यान दिन्छन्। अर्थात् सबैलाई मिलाएर लैजान सक्ने हुनका कारणले हामीले कम्युनिस्ट पार्टीको रक्षा गरेका छौं। समृद्धि र समाजवाद बचाएका छौं। क्रान्तिले हाम्रो हैसियत नखोसोस् भन्ने मात्रै हाम्रो सर्त हो।
३. कित्ता बिनाको अर्को कित्ताका हामी अनौठो अवस्थामा छौं। हामी क्रान्तिकै पक्षमा दृढ छौं। तर आजको क्रान्तिको बाटो के हो, कसरी अगाडि बढ्छ, कसले गर्छ, त्यसका चुनौती के हुन्, त्यसका लागि अवसरहरू के के हुन् जस्ता अनेकौं प्रश्नमा हामीलाई दुबिधा हुन्छ। किनकि ती विषयमा आजकल कुनै छलफल नै हुँदैन, कसैले पढाउँदैन।
हामी चुनाव देखेर हुर्कियौं, चुनाव जित्दा क्रान्ति नजिक छ जस्तो लाग्छ। तर चुनावदेखि चुनावसम्म नै हो त क्रान्ति भन्ने पनि लाग्छ। तर हामीलाई जनवादी केन्द्रियताबारे सबैभन्दा बढी थाहा छः बहुमतको निर्णय सबैले मान्नु पर्छ, माथिको निर्णय सबैले मान्नु पर्छ।
फेरि यस्तो अकाट्य ठानिएको सूत्रले पनि क्रान्तिको समस्या समाधान नगरेको, मुलुक र पार्टीमा कचिंगल भइरहेको, गुटहरू लडिरहेको, ठूला गुटले सबै थोक गरिरहेको देख्दा हाम्रो मन खिन्न हुन्छ। पार्टीलाई अप्ठ्यारो परेको बेला सडकमा निस्कने, पार्टीको निर्णय हो भनेपछि जे पनि गर्न तयार हुने हाम्रो कित्ता सबैभन्दा ठूलो छ।
४. हिजो जनता, श्रमजीवि वर्ग, मार्क्सवाद, क्रान्ति, जनवाद, समाजवादजस्ता शब्दहरूमा जीवनको मूल्य देखेर, तिनकै सपनाले आन्दोलनमा लागेका तर व्यक्ति, सत्ताभोग, अवसर, चाकरीको चकचकीबाट पनि ब्युँझिन नसकेका हामीहरूको पनि एउटा कित्ता छ।
मार्क्सवादका पुराना सिद्धान्तको रट लगाउने, आधुनिक प्रविधिको कखरा नै नबुझ्ने, युग कहाँ पुगिसक्यो विचारको गफ गर्ने, काम नगर्ने बरू छलफल मात्रै गर्न खोज्ने, राजनीति भनेको कार्यकर्ता संरक्षण हो भन्नेजस्तो सामान्य तथ्यबाट पनि वेखबर अव्यावहारिक भनेर हामीलाई विरोध गरिन्छ।
हुन पनि आफ्नो पार्टी सदस्यताको सपथ-पत्रलाई अवसरका प्रतिमाअगाडि समर्पित गर्दा शान र शक्तिको आकासमा पुगेका कैयन उदाहरण देख्दादेख्दै त्यसो गर्न नसकेकाहरू यस कित्तामा पर्छौं। क्रान्तिबारे हामीलाई सबै कुरा थाहा छैन तर त्यो कसरी थाहा हुन्छ भन्ने चाहिँ थाहा छ।
तर इतिहास र सिद्धान्तका आधारमा हामीले निकालेको निष्कर्ष र संकल्प के छ भने लोभ र डरले क्रान्तिकारी कित्ताको आफ्नो ठाउँ छोड्नु हुँदैन।
पुनश्चः को कुन कित्तामा छ भन्ने हामी सबैलाई थाहा छ तर हामी त्यसबारे चर्चा गर्दैनौं।
