भारतले पाकिस्तानमाथि दुई चरण आक्रमण गरिसकेको छ।
उसले बुधबार राति १:०५ देखि १:३० सम्म पाकिस्तानका नौ वटा ठाउँलाई निशाना बनाएर मिसाइल आक्रमण गरेको थियो। भारतले ती ठाउँहरु आतंकवादी संगठनहरुको अखडा रहेको भनेर आक्रमण गरेको थियो।
त्यसलाई जम्मू-कश्मिरको पहलगाममा २२ अप्रिलका दिन भएको आतंकवादी हमलाको जबाफ भनेको छ। भारत सरकारले यसलाई 'अपरेसन सिन्दुर' नाम दिएको छ।
भारतले त्यस दिन गरेको आक्रमणमा कम्तिमा ३१ जनाको मृत्यु र ४६ जना घाइते भएको पाकिस्तानी सेनाले दाबी गरेको छ। जम्मू-कश्मिरको भारत-पाकिस्तानको सीमा क्षेत्रमा १० जना भारतीय सैनिक मारिएको पनि बताएको छ।
भारतले गएराति पाकिस्तानविरूद्ध दोस्रो चरणको आक्रमण गर्यो। भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले गएराति पाकिस्तानले सुरूमा मिसाइल आक्रमण गरेको र भारतले त्यसको जबाफ तत्कालै दिएको भनेका छन्।
भारतले लाहोरको एयर डिफेन्स् सिस्टम नष्ट पारेको दाबी गरेको छ। पाकिस्तानले २५ वटा भन्दा बढी ड्रोनहरूलाई निस्तेज पारिएको दाबी गरेको छ। भारतले पाकिस्तानले हानेको झन्डै ५० ड्रोनहरु निष्क्रिय पारेको दाबी गरेको छ।
भारतीय अखबार हिन्दुस्तान टाइम्सका अनुसार भारतले रूस, इसराइल र आफ्नै देशमा बनेको हतियार पाकिस्तान विरूद्धको आक्रमणमा प्रयोग गरेको थियो।
भारतीय सेनाले रुसमा बनेको एस-४०० ट्रायम्प एयर डिफेन्स सिस्टम, भारतमै बनेको क्षेप्यास्त्रहरू, विभिन्न प्रकारका एन्टी-ड्रोन प्रणालीहरू प्रयोग गरेर आगमन खतराहरूलाई परास्त गरेको एक अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै हिन्दुस्तान टाइम्सले लेखेको छ।
यो शक्तिशाली हवाइ रक्षा प्रणालीले भारतीय वायुसेनाको क्षमतालाई निकै बलियो बनाएको दाबी गरिएको छ। यसमा रडार, कमान्ड-कन्ट्रोल केन्द्र र मिसाइलहरू समावेश छन्, जसले विभिन्न उचाइ र दूरीका लक्ष्यहरूलाई पत्ता लगाएर नष्ट गर्न सक्छ भनेर हिन्दुस्तान टाइम्सको समाचारमा उल्लेख छ।
यसले रडारमा सजिलै नदेखिने र तीव्र गतिका ड्रोन र मिसाइल आक्रमणलाई रोकेर खतरालाई निष्क्रिय पार्न सक्ने बताइएको छ।
पाकिस्तानमा आक्रमणका लागि भने इसराइलमा बनेका ड्रोनहरू प्रयोग गरिएको बताइएको छ। इसराइलमा बनेका हारोप ड्रोनले स्वचालित ढंगबाट हवाइ प्रतिरक्षा प्रणाली, ट्यांक पत्ता लगाएर हमला गर्ने क्षमता राख्ने बताइएको छ।
भारतले २०१८ को अक्टोबरमा भारतले रूसबाट ३९ हजार करोडमा एस-४०० का पाँचवटा डिफेन्स सिस्टम किनेको थियो। तीमध्ये तीन वटा ल्याइसकेको र रूस-युक्रेन युद्धका कारण दुइटा अझै आइनसकेको हिन्दुस्तान टाइम्सले लेखेको छ। यो प्रतिरक्षा प्रणालीले ४०० किलोमिटरसम्ममा खतराहरूलाई नष्ट पार्न सक्ने ताकत राख्छ।
त्यसकारण गएराति पाकिस्तानले हानेका ड्रोन र मिसाइल सबै नष्ट गरिएको दाबी भारतीय सेनाको छ।
पाकिस्तानविरूद्धको आक्रमणमा प्रयोग गरिएको हारोप ड्रोन भारतले सन् २००९ देखि २०१९ का बीच इसराइलबाट किनेको अनुमान छ।
इसराइली अखबार जेरूसलेम पोस्टले भारतले सन् २००९ मा १० वटा हारोप ड्रोन १० करोड डलरमा किनेको भनेर समाचार लेखेको छ । त्यसपछि सन् २०१९ मा थप १५ वटा ड्रोनको खरिद प्रक्रिया सुरू गरेको भनिएको छ। हतियार खरिद-बिक्री रक्षा मन्त्रालयबाट गोप्य रूपमा हुने भएकाले त्यसपछि कति ड्रोन किन्यो भन्ने सार्वजनिक भएको छैन। तर कम्तिमा पनि २५ वटा हारोप ड्रोन उसले किनेको पुष्टि हुने बताइएको छ।
के हो हारोप ड्रोन?
हारोप ड्रोन इसराइल एरोस्पेस इन्डस्ट्रिज (आइएआइ)ले बनाएको एक विशेष हतियार हो। यसमा मिसाइलको पनि संयोजन गरिएको छ। यस्ता ड्रोनमा रडार प्रणाली र एयर डिफेन्स सिस्टम लगायतका हवाई रक्षा संरचनाहरु आफै पत्ता लगाएर हान्न सक्ने क्षमता हुने टाइम्स अफ इन्डियाको समाचारमा उल्लेख छ।
यो ड्रोनले ९ घण्टासम्म लक्षित क्षेत्रमा उडेर इलेक्ट्रो-अप्टिक सिकरको सहायताले लक्ष्य पत्ता लगाउँछ र विभिन्न कोणबाट हमला गर्छ भनेर टाइम्स अफ इन्डियाले लेखेको छ। यो ड्रोन जटिल युद्ध क्षेत्रमा प्रभावकारी मानिन्छ। हारोपलाई मोबाइल सवारी साधन वा नौसैनिक प्लेटफर्ममा जडित क्यानिस्टर प्रणालीबाट प्रक्षेपण गर्न सकिन्छ।
ड्रोन बनाउने आइएआइको वेबसाइटमा पनि हारोपबारे जानकारी भेटिन्छ।
आइएआइका अनुसार हारोप कमाण्ड पोस्ट, आपूर्ति डिपो, ट्यांक र एयर डिफेन्स सिस्टमजस्ता लक्ष्यहरुलाई निशाना बनाउन सुसज्जित शक्तिशाली हतियार हो।
यसमा भएको इलेक्ट्रो अप्टिकले आफ्नो लक्ष्य आफै खोज्छ। ९ घन्टासम्म उड्ने क्षमता भएकाले हारोपले सजिलै त्यस्ता संरचनाहरू खोज्ने क्षमता राख्छ। त्यस्ता संरचना भेटिएपछि उसले आफै आक्रमणको तरिका र बाटोबारे योजना बनाउँछ र हमला गर्छ। यसले माथिबाट सिधा, समानान्तर र घुमाउरो सबै तरिकाले आक्रमण गर्न सक्ने आइएआइले जनाएको छ।
हारोप सुसाइड ड्रोन हो। यो स्याटेलाइट जामिङबाट पनि प्रभावित नहुने भएकाले सटिकरूपमा निशाना साँध्न सक्ने बताइएको छ। अर्कोतर्फ यसमा २३ किलोसम्म उच्च विस्फोटक पेलोड बोक्न सक्छ जुन रडार, मिसाइल लन्चर, कमान्ड पोस्ट, वा सैन्य सवारी साधन जस्ता लक्ष्यहरूलाई पूर्ण रूपमा नष्ट गर्न पर्याप्त हुन्छ भनेर अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएका छन्।
भारतले दुई चरणको हमलामा राफेल लडाकु विमानबाट टाढाका जमिनका ठाउँहरूमा सटीक प्रहार गर्ने स्काल्प मिसाइल, सटिक निशाना लगाउने ह्यामर हतियार, बमलाई सही ठाउँमा पुर्याउने निर्देशित बम उपकरण र एक्सक्यालिबर गोला जडान गरिएको एस-७७ तोप प्रयोग गरिएको हिन्दुस्तान टाइम्सको समाचारमा उल्लेख छ।
यसअघि पाकिस्तानले भारतका पाँचवटा लडाकू विमान खसालेको दाबी गरेको थियो। पाँचमध्ये तीनवटा फ्रान्समा निर्मित रफाल, एउटा रूसमा निर्मित मिग-२९ र अर्को पनि रूसमै बनेको सुखोइ सु-३० भएको उसको दाबी थियो।
पाकिस्तानका विदेशमन्त्री इशाक डारले चीनमा बनेको जे-१० सी लडाकू विमानको प्रयोग गरेर भारतका पाँचवटा लडाकू विमान खसालेको बताएका थिए।
अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्था रोयटर्ससँग कुरा गर्दै अमेरिकी अधिकारीहरूले पाकिस्तानले भारतको कम्तिमा दुईवटा लडाकू जहाज खसालेको सत्य रहेको बताएका छन्। त्यो विमान खसाल्न जे-१० सी लडाकू विमान प्रयोग भएको पनि उनले बताएका छन्। त्यसमध्ये कम्तिमा एउटा फ्रान्समा बनेको राफाल लडाकू विमान भएको ती अधिकारीले रोयटर्ससँग बताएका छन्।
विगतमा अमेरिकी हतियार प्रयोग गर्ने पाकिस्तान पछिल्ला वर्षमा अमेरिकासँग टाढिँदै गएकाले चीनका हतियार प्रयोग गर्न थालेको छ। पाकिस्तानले विगत पाँच वर्षमा करिब ८१ प्रतिशत हतियार चीनबाट किनेको मानिन्छ।
हाल जेलमा रहेका इमरान खान प्रधानमन्त्री भएको बेला सन् २०२२ मा पाकिस्तानले चिनियाँ जे-१०सी लडाकु विमान वायु सेनामा प्रयोग गर्न थालेको थियो।
भारत र पाकिस्तान दुवैले भारतीय लडाकू विमानले भारतीय भूमिबाटै बुधबार अचुक निसाना लाग्ने हतियार प्रयोग गरेर पाकिस्तानमाथि हमला गरेको भनेका छन्। यदी पाकिस्तानले दाबी गरे जस्तो चिनियाँ जे-१०सी लडाकु विमान प्रयोग गरेर भारतीय विमान खसालेको हो भने पाकिस्तानी लडाकु विमान भारत भित्रै पसेर वा सीमा नजिकबाट भारतीय लडाकु विमानसँग लडाइँ गरेको हुनुपर्छ।
पाकिस्तानी लडाकु विमान भारतभित्र पसेर भारतीय विमान खसालेको हो वा आफ्नै भूमिबाट त्यसो गरेको हो भन्ने अहिलेसम्म पाकिस्तानले पनि खुलाएको छैन।
चीनले भने अहिलेसम्म आफूले बनाएको लडाकु विमान प्रयोग गरेर भारतीय विमान खसालेको बारे केही टिप्पणी गरेको छैन।
यो पनिः
भारतले पाकिस्तान विरूद्धको आक्रमणमा प्रयोग गरेको इसराइली हारोप ड्रोन के हो?
भारत-पाकिस्तान तनाव: ड्रोन र मिसाइल हानाहान भएपछि रातभरिमा के-के भए?
के 'अपरेसन सिन्दुर' पछि भारत–पाकिस्तान युद्ध होला?
