मानव अधिकार आयोग र अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक) लगायतले सोमबार रूपन्देही कारागार अनुगमन गरेका छन्।
रूपन्देही कारागार र त्यहाँभित्र रवि लामिछानेलाई राखिएको छुट्टै कोठामा समेत मानव अधिकार आयोग र इन्सेकले अनुगमन गरेका हुन्।
रूपन्देही कारागारमा २५० जना कैदी राख्ने क्षमता भए पनि ७०० जना कैदी छन्।
तर रास्वपा सभापति लामिछानेलाई भने ४२० स्क्वायर फिटको छुट्टै कोठामा राखिएको छ। त्यो कोठामा अट्याच शौचालय भए पनि शौचालयको ढोका भने छैन।
‘रविजीलाई सूचनाका लागि रेडियो रहेछ। टेलिफोनलगायत उपकरण हामीले अनुगमनका क्रममा केही पनि देखिएन। पत्रपत्रिकाहरू कारागारमा ल्याइएको रहेनछ, उहाँ आफैले पत्रपत्रिका मगाउनुभयो भने ल्याइदिनु हुने रहेछ। कारागारमा उपलब्ध नभएकोले पत्रपत्रिका ठ्याक्कै कारागारले उपलब्ध गराउने भन्ने हैन रहेछ। जुनसुकै पत्रिका मगाउनुभयो भने उहाँले पढ्नलाई त्यस्तो अप्ठेरो चाहिँ छैन,’ कारागार अनुगमन गरेर फर्किएपछि इन्सेक प्रतिनिधि रिमा बिसीले भनिन्।
उनलाई रवि बस्ने कारागारको कोठामा एसि जडानलगायत विषयमा आएका कुराबारे पनि पत्रकारहरूले प्रश्न सोधेका थिए।
जबाफमा उनले भनिन्, ‘कारागारमा एउटा प्वाल चाहिँ देखेको हो तर भर्खरै एसी जडान गरेकोजस्तो चाहिँ मलाई लागेन। हामीले कुरा पनि गर्यौं। हामीलाई त्यस्तो लागेन,’ उनले भनिन्।
कारागारको झ्याल भने प्लाइउडले ढाकिएको उनले बताइन्।
‘जेलरले त्यो प्लाइउड निकालिदिन्छौं भन्नुभएको छ। कोभिडका बेलामा आइसोलेसन रूम बनाएकोले झ्याल बन्द गरेको जेलरको भनाइ थियो,’ उनले भनिन्, ‘कारागार ओपन भएकोले सेक्युरिटी र सर्पदंशको पनि कुरा छ। विगतमा ढुंगा र इँटाले हान्नेजस्ता घटना भएकोले उहाँकै सुरक्षाका लागि प्लाइउड राखेको भन्ने जेलरको भनाइ छ। झ्याल खोलेर सीसा वा रड वा जाली राखेर हावा छिर्ने बनाउनुपर्यो भनेर हामीले भनेका छौं, जेलरले हुन्छ भन्नुभएको छ।’
रवि लामिछानेलाई राखिएको कोठामा दुई वटा पंखा रहेको उनले बताइन्। ‘विवाह, पार्टीमा राख्ने फलामको ठूलोखालको पंखा एउटा छ भने अर्को साधारण टेबल पंखा छ,’ उनले भनिन्।
रवि लामिछानेलाई पटक-पटक कारागारमै पुगेर भेटेका रास्वपाका एक पदाधिकारीले सेतोपाटीसँग कुराकानी गर्दै 'सभापति लामिछानेको कोठामा कुलर छ तर तातो हावा फाल्छ' भनेका थिए।
लामिछानेले खानामा आफू सन्तुष्ट रहेको बताएका थिए। ‘खानामा कुनै गुनासो छैन भन्नुभएको छ। कारागार भित्रकै खाना खान्छु भन्नुभयो। त्यसबेला जेलर पनि सँगै हुनुहुन्थ्यो हामीसँग,’ उनले भनिन्।
कोठाभित्र कार्पेट बिच्छाइएको छ भने एउटा खाट, कुर्सी टेबल, रेडियो, केही किताब रहेको उनले बताइन्।
भिडिओ: